Δημοσιεύουμε αποσπάσματα από τις απαντήσεις
του Μάκη Παπαδόπουλου,
μέλους του ΠΓ της ΚΕ του ΚΚΕ,
στην κεντρική συζήτηση του 50ού Φεστιβάλ ΚΝΕ – «Οδηγητή»,
με θέμα:
“Υπάρχει διέξοδος από την κοινωνία της εκμετάλλευσης,
των κρίσεων και των πολέμων;”.
Ερώτηση: Το ΚΚΕ ισχυρίζεται ότι ο σοσιαλισμός, ο κεντρικός σχεδιασμός της οικονομίας αποτελεί μια ανώτερη οργάνωση της κοινωνίας. Όμως, σχέδια για την παραγωγή έχουν και οι επιχειρηματικοί όμιλοι, σχέδια για την οικονομία και την κοινωνία έχουν σήμερα η ΕΕ και οι κυβερνήσεις όλων των κρατών. Γιατί υπερέχει ο σοσιαλισμός;
Φίλες και φίλοι.
Εμείς φωτίζουμε ότι μπορεί να υπάρξει μια ανώτερη οργάνωση της κοινωνίας, ο σοσιαλισμός. Τονίζουμε ότι δεν είναι μοιραίο να ζει ο εργαζόμενος με τον φόβο αν θα μείνει άνεργος, με την αγωνία αν θα έρθει έγκαιρα το ΕΚΑΒ και πώς θα πληρώσει τα φροντιστήρια του παιδιού του, με τον τρόμο τι θα του συμβεί αν πιάσει μεγάλη φωτιά στην περιοχή του.
Πράγματι, οι μονοπωλιακοί όμιλοι έχουν σχέδια για την παραγωγή και δεν αδιαφορούν γενικά για τις ανάγκες μας. Σχεδιάζουν πώς θα αξιοποιήσουν τις κοινωνικές, τις λαϊκές ανάγκες με κριτήριο να αυξήσουν τα κέρδη τους και τα μερίδιά τους στην αγορά. Γι’ αυτό, για παράδειγμα, η υλοποίηση των σχεδίων των ενεργειακών ομίλων διασφαλίζει μεγάλα κέρδη για τους ίδιους, μεγαλύτερο ξεζούμισμα για τους εργαζόμενούς τους και σημαντικά ποσοστά ενεργειακής φτώχειας για τον λαό.
Τι αλλάζει όμως στον σοσιαλισμό;
- α) Αλλάζουν τα χέρια που κρατούν το τιμόνι της εξουσίας και τα κλειδιά της οικονομίας: Από τα χέρια της αστικής τάξης η εξουσία περνάει στα χέρια της εργατικής τάξης. Καταργείται η καπιταλιστική ιδιοκτησία στα μέσα παραγωγής με την κοινωνικοποίησή τους, περνάμε δηλαδή στην κοινωνική ιδιοκτησία των μέσων παραγωγής.
- β) Αλλάζει επίσης ο σκοπός της παραγωγής.
Τη θέση του καπιταλιστικού κέρδους καταλαμβάνει η ικανοποίηση του συνόλου των αναγκών της κοινωνίας. Αυτές οι ανάγκες συνεχώς διευρύνονται.
Η ανάπτυξη της επιστήμης, της τεχνολογίας, των παραγωγικών δυνάμεων γεννά νέες κοινωνικές ανάγκες, αλλά και νέες δυνατότητες για να τις ικανοποιήσουμε. Διαφορετικές είναι οι απαιτήσεις του λαού στις ιατρικές διαγνωστικές εξετάσεις όταν τεχνολογικά υπήρχε μόνο η δυνατότητα ακτινογραφίας, διαφορετικές όταν υπάρχει η μαγνητική τομογραφία.
Εδώ αποδεικνύεται η υπεροχή του κεντρικού σχεδιασμού της οικονομίας, η ανωτερότητα του σοσιαλισμού.
Για παράδειγμα, στον τομέα της Ενέργειας, μόνο ο σοσιαλισμός μπορεί να διασφαλίσει την αξιοποίηση όλων των ενεργειακών πηγών μιας χώρας με γνώμονα να ικανοποιείται συνδυασμένα το σύνολο των κοινωνικών αναγκών. Δηλαδή να διασφαλίζεται ταυτόχρονα η μείωση της ενεργειακής εξάρτησης της χώρας από εισαγωγές, η ενεργειακή της επάρκεια, η προστασία της υγείας των κατοίκων και του περιβάλλοντος, η επαρκής εκπαίδευση και ασφάλεια των εργαζομένων. Πάνω απ’ όλα, η εξάλειψη της ενεργειακής φτώχειας, αφού η Ενέργεια θα πάψει να αποτελεί εμπόρευμα και θα κατοχυρωθεί ως κοινωνικό δικαίωμα.
Στη Σοβιετική Ένωση, όπου οι καιρικές συνθήκες ήταν πολύ πιο δύσκολες, δεν κρύωνε κανείς και δεν σταματούσε ποτέ η κυκλοφορία. Κάντε μια απλή σύγκριση με την Ελλάδα του 21ου αιώνα, όπου υπάρχει ενεργειακή φτώχεια και με το πρώτο χιόνι παραλύουν αμέσως κεντρικές οδικές αρτηρίες, ενώ μετράμε νεκρούς από μαγκάλια που ανάβουν οι άνθρωποι στα σπίτια τους για να ζεσταθούν.
Στην ΕΣΣΔ, για πρώτη φορά στην Ιστορία, καλύφθηκαν γρήγορα βασικές ανάγκες των εργαζομένων, όπως η δωρεάν και υψηλού επιπέδου υγεία και μόρφωση, η εξάλειψη της ανεργίας, η πρόσβαση σε πολιτιστική δημιουργία υψηλού επιπέδου.
Πρόκειται για κατακτήσεις που παραμένουν άπιαστο όνειρο για τους εργαζόμενους σήμερα στον καπιταλισμό, πολλές δεκαετίες αργότερα.
Πραγματοποιήθηκε άλμα μέσα σε λίγες δεκαετίες σε σχέση με το επίπεδο της οικονομίας της προεπαναστατικής Ρωσίας, μέσα σε συνθήκες ιμπεριαλιστικής περικύκλωσης. Προχώρησε γρήγορα ο εξηλεκτρισμός, η αναβάθμιση της βαριάς βιομηχανίας, η μετατροπή εργοστασίων σε μονάδες πολεμικής βιομηχανίας για να αντιμετωπιστεί η γερμανική εισβολή. Έγιναν βήματα στην κατάκτηση του Διαστήματος.
γ) Τι έπαιξε και παίζει καθοριστικό ρόλο ώστε να υπάρχει αυτή η δυνατότητα; Η ριζική αλλαγή του ρόλου των εργαζομένων.
Οι εργαζόμενοι από το παρασκήνιο περνάνε στο προσκήνιο της Ιστορίας και αποκτούν συνεχή ενεργό ρόλο στη λήψη, την εφαρμογή και τον έλεγχο των αποφάσεων. Ο σοσιαλισμός μπορεί να διασφαλίσει τις δυνατότητες για να μπορούν να παίξουν αυτόν τον ρόλο, δηλαδή τη μόρφωσή τους και τον απαιτούμενο χρόνο και τα δικαιώματα για να ασκήσουν πολιτικά καθήκοντα.
Έτσι, αναδεικνύεται η δύναμη της συλλογικότητας, της αλληλοβοήθειας και της άμιλλας για τη βελτίωση της παραγωγής.
Οι εργαζόμενοι, απαλλαγμένοι πλέον από τον ζυγό της μισθωτής σκλαβιάς, δεν αναζητούν αφεντικό για να πουλήσουν την εργατική τους δύναμη, για να συνενωθούν με τα μέσα παραγωγής.
Αποφασίζουν στις Γενικές Συνελεύσεις τους. Εκλέγουν και ελέγχουν ουσιαστικά τους αντιπροσώπους τους και μπορούν άμεσα να τους ανακαλέσουν.
Τέτοιοι θεσμοί της εργατικής εξουσίας στην ΕΣΣΔ ήταν τα Σοβιέτ. Γεννήθηκαν πριν τον σοσιαλισμό, στην επανάσταση του 1905 στη Ρωσία, ως πυρήνες οργάνωσης της επαναστατικής δράσης της εργατικής τάξης. Αποτέλεσαν μια νέα, ανώτερη μορφή οργάνωσης της εργατικής τάξης με εκλεγμένους αντιπροσώπους, τα φύτρα της μελλοντικής εργατικής εξουσίας.
Επομένως, πού διαφέρει και γιατί υπερέχει ο επιστημονικός κεντρικός σχεδιασμός του σοσιαλισμού απέναντι στα αστικά σχέδια για την οικονομία;
Υπερέχει, γιατί μιλάμε για μια ανώτερη μορφή οργάνωσης της κοινωνίας, κατά την οποία αλλάζουν η ιδιοκτησία, ο σκοπός της παραγωγής και ο ρόλος των εργαζομένων. Ο Κεντρικός Σχεδιασμός αποτελεί κοινωνική σχέση παραγωγής προκειμένου να χρησιμοποιηθούν τα κοινωνικοποιημένα μέσα παραγωγής για να υπάρξει λαϊκή ευημερία.
Δεν πρόκειται, δηλαδή, απλά για ένα «καλύτερο τεχνοκρατικά» σχέδιο, αλλά για ανώτερη κοινωνική σχέση που καθορίζεται από την κοινωνική ιδιοκτησία στα μέσα παραγωγής.
Για τις αιτίες της ανατροπής του σοσιαλισμού στην ΕΣΣΔ
Ακολούθησε συζήτηση σχετικά με τις αιτίες της ανατροπής του σοσιαλισμού στην ΕΣΣΔ τον 20ό αιώνα, όπου ο Μ. Παπαδόπουλος ανέφερε μεταξύ άλλων ότι και η αρνητική πείρα του 20ού αιώνα επιβεβαιώνει τις νομοτέλειες της σοσιαλιστικής οικοδόμησης και την υπεροχή του σοσιαλισμού. Αναφέρθηκε στη διαπάλη που διεξαγόταν για δεκαετίες μέσα στο ΚΚΣΕ και τόνισε:
Η ζωή έδειξε ότι δεν υπήρχε στο Κόμμα συλλογικά κατακτημένη θεωρητική δυναμική για να προσαρμόσει τα καθήκοντα του κεντρικού σχεδιασμού. Τα προβλήματα ερμηνεύτηκαν, λαθεμένα, ως αναπόφευκτες αδυναμίες που έχει από τη φύση του ο κεντρικός σχεδιασμός.
Αντί η λύση να αναζητηθεί προς τα εμπρός, προς την επέκταση των κομμουνιστικών σχέσεων παραγωγής, αναζητήθηκε προς τα πίσω, με τη διεύρυνση της αγοράς, της λύσης του «σοσιαλισμού με αγορά». Αν και τα προβλήματα είχαν ήδη φανεί πιο πριν, ξεχωρίζει ως σημείο ιστορικής στροφής το 20ό Συνέδριο του ΚΚΣΕ, το 1956.
Με μια σειρά οπορτουνιστικές θέσεις που υιοθετήθηκαν τότε, άνοιξε ο δρόμος για να εξασθενίσει και να αδυνατίσει η κεντρική διεύθυνση του σχεδιασμού και άνοιξε ο δρόμος για τη νίκη των δυνάμεων της αντεπανάστασης.
Το ΚΚΕ είναι ο μοναδικός
στρατηγικός πολιτικός αντίπαλος της κυβέρνησης
και της άρχουσας τάξης
Στη συνέχεια η συζήτηση επικεντρώθηκε στην ακόλουθη δέσμη ερωτημάτων.
Ερώτηση: Αυτή η διέξοδος (του σοσιαλισμού) φαίνεται σήμερα μακρινή. Τι μπορεί να γίνει άμεσα; Οι αντίπαλοι λένε ότι το ΚΚΕ παραπέμπει τις λύσεις στον σοσιαλισμό και κάθεται στη γωνία, αφού δεν έχει ρεαλιστική πολιτική πρόταση.
Οι δυνάμεις του ΚΚΕ δεν αναμένουμε παθητικά να ξημερώσει κάποια μεγάλη μέρα της εργατικής εξουσίας. Γιατί ξέρουμε πρώτα απ’ όλα ότι αν μείνουμε ως απλοί θεατές, ως απλοί σχολιαστές των εξελίξεων, αυτή η μεγάλη μέρα δεν θα έρθει ποτέ.
Μπαίνουμε καθημερινά μπροστά στην οργάνωση του αγώνα για τα οξυμένα προβλήματα του λαού. Είμαστε μπροστά για να οργανωθούν οι μεγάλες πανελλαδικές απεργίες. Μπήκαμε μπροστά στους αγώνες στη ΛΑΡΚΟ, στην «Ελληνικός Χρυσός», στην COSCO, στους αγώνες ενάντια στους πλειστηριασμούς.
Είμαστε μπροστά στα μπλόκα των αγροτών, στις μεγάλες φοιτητικές κινητοποιήσεις, στους αγώνες στα νοσοκομεία και στην Εκπαίδευση, στις διεκδικήσεις για την πολιτική προστασία, στις μεγάλες διαδηλώσεις για το έγκλημα στα Τέμπη.
Χιλιάδες εργαζόμενοι αναγνωρίζουν αυτή την προσφορά μας, τη συνέπειά μας, τον πρωτοπόρο ρόλο μας στην οργάνωση αυτών των αγώνων και την επιβραβεύουν με την ψήφο τους, αλλάζοντας τους συσχετισμούς σε Εργατικά Κέντρα, Ομοσπονδίες και σωματεία. Για τον ίδιο λόγο, στους φοιτητές η «Πανσπουδαστική» εδραιώνεται τα τελευταία χρόνια ως πρώτη δύναμη.
Όμως όλοι αυτοί που μας κατηγορούν ότι παραπέμπουμε την ουσιαστική λύση των λαϊκών προβλημάτων στο μέλλον, θέλουν να παραπέμψουμε την πάλη για τον σοσιαλισμό στις «αρχαίες καλένδες». Επιδιώκουν να μας πείσουν ότι δεν μπορεί να ανοίξει ο δρόμος της ανατροπής. Ότι το μόνο που μπορούμε να επιλέξουμε είναι ποια κυβέρνηση θα κάνει λιγότερο επώδυνη την κλοπή του εισοδήματός μας και τη σφαγή των δικαιωμάτων μας.
Φυσικά αυτή η προσπάθεια της αμαρτωλής σοσιαλδημοκρατίας και του χρεοκοπημένου οπορτουνιστικού ρεύματος δεν είναι καινούργια. Όσο πίσω κι αν γυρίσουμε, θα δούμε να προβάλλουν ότι η συσπείρωση δυνάμεων για τον σοσιαλισμό είναι πάντοτε ανεπίκαιρη.
Στη διάρκεια της δικτατορίας του ’67 έλεγαν ότι η αντικαπιταλιστική πάλη είναι ανεπίκαιρη, γιατί προέχει η αποκατάσταση της κοινοβουλευτικής δημοκρατίας. Το ’74 ότι προέχει η στερέωση της αστικής δημοκρατίας. Μετά, ότι ο στόχος είναι «να φύγει η δεξιά». Έτσι φτάσαμε στην προηγούμενη δεκαετία, όπου ο στόχος ήταν «να βγούμε απ’ τα μνημόνια», και σήμερα, που ο στόχος είναι πάλι «να φύγει η δεξιά»!
Σωστά καταλάβατε!
Αν τους πιστέψουμε, η οργάνωση της πάλης για τον σοσιαλισμό
δεν θα είναι ποτέ επίκαιρη.
Απέναντι σ’ αυτόν τον ψευτορεαλισμό της υποταγής δίνουμε καθημερινά μάχη οι δυνάμεις του ΚΚΕ.
Εξοπλισμένοι με το Πρόγραμμα, τις επεξεργασίες, την πολιτική του Κόμματος, προβάλλουμε ότι υπάρχει διέξοδος, ότι μπορούν να ικανοποιηθούν πλήρως και με μόνιμο τρόπο οι ανάγκες του λαού. Προβάλλουμε αγωνιστικά ότι υπάρχει η ελπιδοφόρα διέξοδος του σοσιαλισμού – κομμουνισμού.
Φυσικά δεν πετάμε στα σύννεφα. Γνωρίζουμε ότι ο σημερινός συσχετισμός δυνάμεων είναι αρνητικός. Δεν είμαστε τυχοδιώκτες. Δεν σαλπίζουμε εδώ και τώρα έφοδο για την αποφασιστική σύγκρουση, χωρίς να έχουν διαμορφωθεί οι αναγκαίες προϋποθέσεις, οι αναγκαίες συνθήκες.
Όμως ξέρουμε επίσης πολύ καλά απ’ την ιστορία της επαναστατικής ταξικής πάλης ότι ο συσχετισμός αλλάζει. Δεν μένει στατικός. Ξέρουμε ότι για την αλλαγή του συσχετισμού έχει καθοριστική σημασία η εύστοχη καθημερινή δράση μας, η δράση του ΚΚΕ, της επαναστατικής πρωτοπορίας.
Ξέρουμε ότι αυτός που πιστεύει ότι δεν υπάρχει διέξοδος απ’ τον καπιταλιστικό βάλτο της εκμετάλλευσης εύκολα εγκλωβίζεται στην αναζήτηση της ατομικής λύσης, στην παθητικότητα, στη μοιρολατρία. Αλλά ακόμα και αν κινητοποιηθεί για ένα οξυμένο πρόβλημα, εύκολα θα απογοητευτεί αν δεν υπάρχει μια γρήγορη επιτυχία, μια άμεση κατάκτηση.
Γι’ αυτό κι εμείς, οι δυνάμεις του ΚΚΕ, φωτίζουμε ότι ο δρόμος της σύγκρουσης, της ανατροπής για τον σοσιαλισμό είναι ο μόνος ρεαλιστικός δρόμος για να ικανοποιηθούν οι ανάγκες μας.
Μπαίνουμε μπροστά στους αγώνες για να υπάρξουν κάποιες κατακτήσεις, για να ανακουφιστεί ο λαός, για να ανακοπεί η επίθεση του κεφαλαίου, αλλά φωτίζουμε την ανάγκη να πάει ο αγώνας πιο πέρα, να σημαδέψει τον πραγματικό αντίπαλο, την άρχουσα τάξη, την ΕΕ και το ΝΑΤΟ.
Να σημαδέψει το κίνημα τον πραγματικό ένοχο, το καπιταλιστικό σύστημα, που εμποδίζει να ικανοποιηθούν οι ανάγκες μας στην εργασία, στην Υγεία, στην Παιδεία, και να μην περιορίζει τα πυρά του μόνο ενάντια στην εκάστοτε κυβέρνηση.
Ανοίγουμε τη συζήτηση για το τι κίνημα χρειάζεται σήμερα, για να μην εγκλωβιστεί το κίνημα στον ρόλο του υπηρέτη της κυβερνητικής εναλλαγής. (…)
Γι’ αυτό παλεύουμε για να μαζικοποιηθούν και να κλιμακωθούν οι εργατικοί αγώνες με γραμμή και στόχους που έρχονται σε σύγκρουση με τη στρατηγική του κεφαλαίου.
Σε αντίθεση με την ανεκδιήγητη ηγεσία της ΓΣΕΕ, εμείς δεν πετσοκόβουμε τα αιτήματα, τις διεκδικήσεις για να χωράνε στον στενό κορσέ των δεσμεύσεων της ΕΕ και των αντοχών της κερδοφορίας του κεφαλαίου.
Γι’ αυτό προβάλλουμε αγωνιστικά ριζοσπαστικούς στόχους πάλης, όπως η κατάργηση των έμμεσων φόρων στα βασικά είδη λαϊκής κατανάλωσης, η κατάργηση της συμμετοχής στα φάρμακα και στις εξετάσεις, η αποκλειστικά δημόσια και δωρεάν Υγεία, το 35ωρο – 5ήμερο – 7ωρο, η κατάργηση της φορολογικής ασυλίας των εφοπλιστών και των τραπεζικών ομίλων. Προβάλλουμε στόχους σε σύγκρουση με τη στρατηγική της ΕΕ και του κεφαλαίου. (…)
Εμείς, φίλες και φίλοι, βαδίζουμε σταθερά με εμπιστοσύνη στο κριτήριο της εργατικής τάξης, με εμπιστοσύνη στη δύναμη του λαού.
Ήδη υπάρχει ένα λαϊκό ρεύμα που αμφισβητεί στον έναν ή τον άλλο βαθμό την κυβερνητική πολιτική και τις κατευθύνσεις της ΕΕ. Αυτό το ρεύμα αμφισβήτησης πρέπει και μπορεί να διευρυνθεί. Πρέπει και μπορεί να βαθύνει τον προσανατολισμό του, να αμφισβητήσει το ίδιο το καπιταλιστικό κέρδος ως γνώμονα της ανάπτυξης. Να επιλέξει τον αγώνα και τη σύγκρουση με το εχθρικό κράτος του κεφαλαίου.
Για να ενισχυθεί αυτό το ελπιδοφόρο ρεύμα αμφισβήτησης, παλεύουν καθημερινά οι δυνάμεις του ΚΚΕ. Για να πάρουν τη θέση τους στη μάχη δίπλα μας πολύ περισσότεροι εργαζόμενοι. (…)
Μπορούμε να δυναμώσουμε το ΚΚΕ, το μοναδικό στρατηγικό πολιτικό αντίπαλο της κυβέρνησης και της άρχουσας τάξης.