Συνεχίζουμε τις ματιές στο έργο του Θάνου Μικρούτσικου, μπροστά στη μεγάλη συναυλία που διοργανώνει η ΚΕ του ΚΚΕ μαζί με την οικογένεια του συνθέτη, την Κυριακή 2 Φλεβάρη, στις 7.30 μ.μ., στο Στάδιο Ειρήνης και Φιλίας, με αφορμή την συμπλήρωση 5 χρόνων από τον χαμό του…
5 Χρόνια “Χωρίς” …Μια αναδρομή με τα λόγια του Θάνου _VIDEO+Φωτο
Και να που φτάσαμε «Στου αιώνα την παράγκα»… Και τι να πρωτοπείς για έναν δίσκο που τα σάρωσε όλα, κόντρα στις όποιες προβλέψεις μπορούσε να κάνει κανείς!
«Tα κείμενα έχουν ήθος και η μουσική είναι δυναμική και δεν σ’ αφήνει σε ησυχία», είχε πει ο Θάνος Μικρούτσικος σε συνέντευξή του λίγο μετά την κυκλοφορία του δίσκου, προσθέτοντας τον καθοριστικό παράγοντα της ερμηνείας του Μητροπάνου, που «έχει ρίζες βαθιές στο λαϊκό τραγούδι αλλά έχει τεράστιες δυνατότητες να τραγουδήσει οτιδήποτε»…
Ο δίσκος κυκλοφόρησε το 1996, σε μουσική του Θάνου μας και ερμηνεία του Μητροπάνου μας. Την εποχή εκείνη το CD είχε κυριαρχήσει απολύτως στη δισκογραφική αγορά, όμως ακόμη τυπώνονταν βινύλια, οπότε το βινύλιό του ήταν διπλός δίσκος, που ο πρώτος περιλάμβανε δέκα τραγούδια και ο δεύτερος τα υπόλοιπα τέσσερα, σαν ένα είδος maxi single. Οι στίχοι των περισσότερων τραγουδιών ήταν του Άλκη Αλκαίου, ενώ υπάρχουν και τρία τραγούδια του Κώστα Λαχά και από ένα της Λίνας Νικολακοπούλου και του Γιώργου Κακουλίδη.
- Θάνος Μικρούτσικος, Άλκης Αλκαίος, Δημήτρης Μητροπάνος – Σαν Πλανόδιο Τσίρκο (Ηρώδειο, 8/7/1997)
Ο Γιάννης Παπαζαχαριάκης θυμάται ότι πρωτογνώρισε τον Μητροπάνο με αφορμή αυτή τη δουλειά και αφηγείται στον «Ριζοσπάστη»: «Ο Μητροπάνος μέχρι τότε έπαιζε σε νυχτερινά μαγαζιά της παραλιακής. Παρότι είχε προηγηθεί ο δίσκος με τον Τόκα, έπρεπε να γίνει μία μετάβαση στον ήχο του για να γίνει ομαλά το “πάντρεμα” με τον Μικρούτσικο. Και πρότειναν εμένα, λόγω του ότι ήμουνα και συνεργάτης του Μικρούτσικου, για να κάνω τη μετάβαση. Ξεκινήσαμε τη συνεργασία Μάη μήνα και μπήκαμε στο στούντιο Σεπτέμβρη. Δηλαδή, είχα ένα καλοκαίρι στη διάθεσή μου έτσι ώστε να του αλλάξω τον ήχο, να του κάνω μια άλλη ορχήστρα, με μια άλλη άποψη αισθητική και μια άλλη προσέγγιση, για να γίνει ο δίσκος. Μετά συνεχίσαμε. Για τα επόμενα 16 χρόνια, με κάποια διαλείμματα ενδιάμεσα, ήμασταν συνεργάτες».
Ο Μικρούτσικος έχει πει ότι οι προηγούμενες δουλειές του Μητροπάνου με τον Τόκα βοήθησαν στο να γίνει το βήμα αυτής της συνεργασίας. «Υπήρχαν στιγμές όμως που με ανατρίχιαζε η φωνή του Μητροπάνου. Όταν δουλέψαμε, αμέσως κατάλαβα. Η χώρα αυτή που ζούμε έχει δύο χαρακτηριστικά: ξερό τοπίο που κρύβει μια δύναμη αιώνων και κάτι αμετακίνητο. Και τη θάλασσα. Η πιο χαρακτηριστική φωνή που σε ταξιδεύει σε αυτά είναι του Μητροπάνου» (από συνέντευξη του Θάνου στα ΝΕΑ).
«Ρόζα»
Το τραγούδι που αυτόματα ξεχώρισε από τον δίσκο κι έγινε τεράστια επιτυχία, τραγουδιόταν και χορεύονταν απ’ τον καθένα σε όλη την Ελλάδα ήταν η «Ρόζα». Όπως έχει περιγράψει ο Θάνος Μικρούτσικος, ο Αλκαίος του έστειλε τη «Ρόζα» στα τέλη του 1985 και εκείνη την περίοδο τη μελοποίησε. Η Χάρις Αλεξίου με την οποία ο Θάνος δούλευε τότε τον δίσκο «Η αγάπη είναι ζάλη», προσπέρασε αυτό το τραγούδι, ίσως γιατί όπως λέει ο Θάνος, το άκουσε σε μια πολύ κακή ηχογράφηση (γιατί όταν το έγραφε προσπαθούσε να μην ενοχλεί τους γείτονες με την ένταση). Εκείνη την περίοδο ούτε ο Αλκαίος το είχε ακούσει, γιατί έφευγε για θεραπείες στο Βερολίνο.
Έτσι, δέκα χρόνια μετά (κι όχι είκοσι όπως αναπαράγεται λαθεμένα στο διαδίκτυο ακόμα και σε έγκυρες σελίδες), ο Θάνος το ανέσυρε από τα παλιότερα τραγούδια του και με την προτροπή του παραγωγού Ηλία Μπενέτου εντάχθηκε «Στου αιώνα την παράγκα». Κι έγινε χαμός!
Στις αφιερώσεις που κάνει στον δίσκο ο Άλκης Αλκαίος χαρίζει τη «Ρόζα» στους Κώστα Θωμαΐδη, Θανάση Νικόπουλο και Νίκο Τουλιάτο «in memoriam Berliner Ensemble». Ας δούμε λοιπόν τι σημαίνει αυτή η αφιέρωση: Ο Κώστας Θωμαΐδης το 1986 βρέθηκε για μια συναυλία σε Φεστιβάλ στο Βερολίνο, στο Berliner Ensemble, το θέατρο που είχε ιδρύσει ο Μπρεχτ. Τις μέρες των προβών πριν τη συναυλία, ταξίδεψε ένα πρωί γύρω στα 100 χλμ. μέσα σ’ ένα δάσος και πήγε στο νοσοκομείο που νοσηλεύονταν ήδη για ένα εξάμηνο ο Αλκαίος, για να τον δει. Εκεί μάλιστα έβγαλαν και μια από τις ελάχιστες φωτογραφίες του Αλκαίου που υπάρχουν και ο Κ. Θωμαΐδης μας έδωσε την άδεια να δημοσιεύσουμε.

Ο Θωμαΐδης κατάφερε και πήρε τον Αλκαίο στη συναυλία στο Φεστιβάλ κι όταν στο δεύτερο μέρος τραγούδησε το «Ερωτικό» ενημέρωσε το κοινό ότι ανάμεσά τους βρίσκονταν ο ποιητής του τραγουδιού. Ήταν στιγμές συγκινητικές για όλους τους και καθώς είχε γράψει τη «Ρόζα» εκείνη την περίοδο τη δεκαετία του ’80 έκανε την αφιέρωση, όταν πια κυκλοφόρησε ο δίσκος, σε ανάμνηση εκείνων των στιγμών.
Η τεράστια επιτυχία που είχε το τραγούδι από την πρώτη στιγμή και διαρκώς από τότε, γράφτηκε και το τραγούδι «Η Ρόζα πάει βόλτα» (σε στίχους Οδυσσέα Ιωάννου) για να σηματοδοτήσει τις περιοδείες των συντελεστών με τα τραγούδια του δίσκου το καλοκαίρι του 1997.
Όμως αμέσως μετά τη «Ρόζα» και μαζί της, άρχισαν να αναδεικνύονται και τα άλλα διαμάντια του δίσκου.
- Θάνος Μικρούτσικος – Δημήτρης Μητροπάνος – Για μια Ντολόρες (Ηρώδειο 8/7/1997)
Άλλα «διαμάντια» του δίσκου
«Όταν ολοκληρώθηκαν οι ηχογραφήσεις και ήμαστε πια στη διαδικασία του remix, τους τηλεφώνησα πως μόλις είχα ολοκληρώσει ένα καινούργιο τραγούδι, το οποίο θεωρούσα πως πρέπει να μπει οπωσδήποτε στον δίσκο. Ήταν το “Πάντα γελαστοί”», διηγείται ο Θάνος στην αυτοβιογραφία του.
Ήταν ο Ελληνοκύπριος Σολωμός Σολωμού, που ενέπνευσε το… «όσοι με το χάρο γίναν φίλοι, με τσιγάρο φεύγουνε στα χείλη» όταν σκαρφάλωσε με το τσιγάρο στο στόμα να κατεβάσει την τουρκική σημαία από φυλάκιο στη νεκρή ζώνη της Δερύνειας (στα προάστια της κατεχόμενης Αμμόχωστου) και δολοφονήθηκε εκεί, τον Αύγουστο του 1996.
Να σημειωθεί επίσης ότι «Ο τυμβωρύχος» είχε περάσει για πρώτη φορά στη δισκογραφία με τη φωνή της Δήμητρας Γαλάνη στο άλμπουμ «Για πιάνο και φωνή» που κυκλοφόρησε το φθινόπωρο του 1990 κι επρόκειτο για ζωντανή ηχογράφηση από ένα ρεσιτάλ της ίδιας και του Μικρούτσικου στις Βρυξέλλες τον Φεβρουάριο του 1989.
Το «Μια παλιά φωτογραφία» επίσης είχε πρωτο-τραγουδηθεί από τον Διονύση Θεοδόση στον δίσκο «Οσο κρατάει ένας καφές». Όσο για το «Λούνα παρκ», το βασικό στιχουργικό του θέμα είχε ερμηνεύσει ο Βασίλης Παπακωνσταντίνου το 1991 στον δίσκο του «Χρόνια πολλά» σε μουσική του Χριστόφορου Κορκίδη με τίτλο «Όλα για πάρτη σου».
«Ατάκες», «Για μια Ντολόρες», «Κόσμε μου ‘γινες πληγή», «Λούνα Παρκ», «Σαν πλανόδιο τσίρκο», «Πατησίων και Παραμυθιού γωνία» που παραλίγο να δώσει και τον τίτλο του δίσκου, είναι μερικά ακόμα από τα τραγούδια που ακούστηκαν πολύ, αγαπήθηκαν και αγαπιούνται.
Σε έναν δίσκο που με ασφάλεια χαρακτηρίζεται ένας από τους σημαντικότερους των τελευταίων δεκαετιών, που μας κάνει να ταξιδεύουμε και να ονειρευόμαστε… …«παιδιά που παίζουν στη βροχή / με τρυπημένη μπάλα / μα κάποιος γέρος ναυτικός / μας είχε πει θυμάμαι / πως πάντα μέσα μας θα ζουν / τα μπάρκα τα μεγάλα».