1553 _σαν σήμερα, γεννήθηκε ο κρητικός ποιητής, Βιτσέντζος Κορνάρος _”Ερωτόκριτος“, (πιθανά) “η Θυσία του Αβραάμ”). Όμηρο της λαϊκής φιλολογίας τον χαρακτήρισε ο Αδ. Κοραής
Κ’ εγώ δε θε να κουρφευτώ κι αγνώριστο να μ’ έχου
μα θέλω να φανερωθώ, κι όλοι να με κατέχου
Βιτσέντζος είν’ ο ποιητής και στη γενιά Κορνάρος
που να βρεθή ακριμάτιστος, σα θα τον πάρη ο Χάρος.
Στη Στείαν εγεννήθηκε, στη Στείαν ενεθράφη,
εκεί ‘καμε κι εκόπιασεν ετούτα που σας γράφει.
Στο Κάστρον επαντρεύτηκε σαν αρμηνεύγει η φύση,
το τέλος του έχει να γενή όπου ο Θεός ορίσει
“Μά ὅλα γιά μένα σφάλασι, καί πᾶσιν ἄνω κάτω,
γιά μέ ξαναγεννήθηκεν ἡ φύση τῶν πραμάτω”
Ούτε ένας ούτε δύο… Στους 14 έχουν φτάσει ήδη οι βουλευτές που δεν έφτασαν καν στα μισά της τετραετίας με τα κόμματα που εκλέχτηκαν. Μάλιστα,…
Γράφει η \\ Χαρούλα Βερίγου \ Ζωή Δικταίου
Όσες φορές και αν το διαβάσω, την ίδια αίσθηση έχω πάντα. Ο Κορνάρος, στον πρώτο στίχο εκφράζει το πιο κρίσιμο πεδίο στον έρωτα, και στον δεύτερο, το πιο αποφασιστικό, το πιο ουσιώδες, αυτό που στο χείλος της αβύσσου κάνει την ψυχή να φωνάζει «όρτσα». Το πώς γεννιέται και ωριμάζει ο έρωτας στην Κρήτη, το ανακαλύπτει κανείς μελετώντας τον Ερωτόκριτο. Και δεν μπορεί να μην συγκινηθεί, αφού και μόνο η γλώσσα με αυτή τη μοναδική μελωδικότητα ασκεί μαγεία.
Η καθηγήτριά μου, ήταν εκείνη που με παρότρυνε διαβάζοντας τους στίχους να προσπαθήσω να αφουγκραστώ την ίδια την ψυχή της Κρήτης και μάλιστα της Ανατολικής και είχε δίκιο. Πριν την καθηγήτριά μου όμως, οι γεροντοκόρες θείες της οικογένειας και από τα δύο σόγια (ήταν όλες υπέροχες γυναίκες!), με είχαν μυήσει σε ακούσματα και διδάγματα, κυρίως αυτό της αρετής. Μπορεί και καθοδηγώντας με κατά κάποιον τρόπο να έτρεφα μέσα μου τις δικές τους αγωνίες, αλλά χωρίς την οδύνη που οι ίδιες είχαν βιώσει.
Πάντως, το αν θριάμβευσε η αγάπη ή νικήθηκε από τα εμπόδια, στην περίπτωσή τους το είχα εμπεδώσει από τις όμορφες διηγήσεις στις αποσπερίδες κι ας είχε πάρει και ο Χάρος το μερτικό του. Γνώριζα γιατί είχαν μείνει γεροντοκόρες και θαυμάζοντας τις αντοχές, την υπομονή, την τιμή και την ευαισθησία τους, στην ερώτηση: «τι θα γίνεις όταν μεγαλώσεις;» απαντούσα χωρίς δεύτερη σκέψη «γεροντοκόρη», τόσο είχα αγαπήσει αυτές τις αγνές μορφές, αυτές τις αρχόντισσες που κοίταζαν την ανατολή και στα μάγουλά τους άνθιζαν ρόδα.
Η σκυτάλη δεν με καταδέχτηκε. Αφού γύρισε όλες τις γειτονιές του χωριού, επέστρεψε στα χέρια της καθηγήτριας. Η Ασπασία Χατζηδάκη από τη Λάστρο της Σητείας είχε διοριστεί φιλόλογος στο Τζερμιάδων. Ερωτεύτηκε, αγάπησε, πόνεσε… Έζησε όλη τη ζωή της στο Οροπέδιο Λασιθίου «για το χατίρι μιας φιλιάς».
Εκείνη, περισσότερο από τη γιαγιά και τις θείες, ήταν που με μύησε στην τέχνη του Κορνάρου, εκείνη μού μίλησε για την Ανατολή στο Βάι, το λίγο του ανθρώπου, το πολύ της αγάπης, το όρτσα της ζωής και το φως στα νερά της Χιόνας. Ευγνώμων στη «Στέγη Βιτσέντζος Κορνάρος» για την τιμή να συμπεριλάβει και το δικό μου κείμενο στην πολύτιμη έκδοση «Ο ΔΙΚΟΣ ΜΑΣ ΕΡΩΤΟΚΡΙΤΟΣ-μαρτυρίες» με την επιμέλεια του καθηγητή Στέφανου Κακλαμάνη. Εύχομαι αγαθό έργο και καλή επιτυχία στις εκδηλώσεις.
Ευχαριστίες από καρδιάς στον ποιητή Νίκο Βλαχάκη.
Αύριο, εν ονόματι της αγάπης \ Ζωή Δικταίου _ Κέρκυρα, 28 Μάρτη 2025
Ὡς εἶδεν ὁ Σπιθόλιοντας τὰ αἵματα κι ἐτρέχα
στὸ στῆθος του καὶ στὸ μερὶ καὶ τὸ κορμὶ του ἐβρέχα
ἐμούγκρισε, ἐταράχτηκε κι ὡσὰ λιοντάρι ἀγριεύει
καὶ νὰ βαρῆ τοῦ Κρητικοῦ τόπο νὰ βρῆ γυρεύγει·
μηδὲ ποτὲ τὸ πέλαγος ἔτοιας λογῆς μανίζει
σ’ τσ’ ἀνεμικὲς τοῦ Γεναριοῦ, ὅντε βροντᾶ κι ἀφρίζει,
σ’ καιρὸ ποὺ ἀνακατώνεται μὲ ταραχὴ μεγάλη,
κι ὅντε σκορπᾶ τὰ κύματ’ ὄξω στό περιγιάλι,
σὰν ἤκαμε ὁ Σπιθιόλοντας στὰ αἵματα ὁποὺ ἐθώρει
κ’ ἐτρέχαν καὶ νὰ γδικιωθῆ ἀκόμη δὲν ἐμπόρει.
Μια ακόμη έκδοση από την vitsentzoskornaros.org/ (υπήρξε και προηγούμενη με τον ίδιο τίτλο)_ για το έπος (έμμετρο μυθιστόρημα) του Βιτσέντζου Κορνάρου που έκλεισε 4+ αιώνες) καλοδεχούμενη και καλοτάξιδη …
10.012 ιαμβικοί δεκαπεντασύλλαβοι ομοιοκατάληκτοι στίχοι στην κρητική διάλεκτο (οι τελευταίοι 12 αναφέρονται στον ίδιο τον ποιητή). Κεντρικό θέμα του το αιώνιο _ο έρωτας, εδώ ανάμεσα σε δύο νέους, τον Ερωτόκριτο (στο έργο αναφέρεται ως Ρωτόκριτος ή Ρώκριτος), και την Αρετούσα. Το έργο δεν διαδραματίζεται στην Κρήτη αλλά αρχαία Αθήνα, με τον κόσμο ένα σύνθετο κατασκεύασμα που δεν ανταποκρίνεται σε κάποια συγκεκριμένη ιστορική πραγματικότητα (αρχαιοελληνικές αναφορές … αναχρονισμοί και κονταρομαχίες). Γύρω από αυτό περιστρέφονται και άλλα θέματα όπως η τιμή, η φιλία, η γενναιότητα και το κουράγιο. Μαζί με το έργο Ερωφίλη του Γεωργίου Χορτάτση είναι τα σημαντικότερα έργα της κρητικής λογοτεχνίας την περίοδο της Βενετοκρατίας. Ο Ερωτόκριτος πέρασε στη λαϊκή παράδοση και παραμένει ένα εξαιρετικά δημοφιλές κλασικό έργο, χάρη στην αξέχαστη ερμηνεία του από τον Νίκο Ξυλούρη τη μελοποίησή του από τον Χριστόδουλο Χάλαρη κά.
Στο βιβλίο θα δούμε πτυχές, από γνωστά και “άγνωστα” ονόματα της λογοτεχνίας μας _αρκετές με προσωπικά προφανώς βιώματα (Ο δικός μου Ερωτόκριτος)
Παραθέτουμε τα περιεχόμενα (σελίδες 160): Πρόλογος _ Γιώργος Βέης (ποιητής, συγγραφέας, κριτικογράφος και μεταφραστής) | Κοντά στον Βιτσέντζο Κορνάρο, πάντα _Νίκος Βλαχάκης (σπούδασε Φιλοσοφία στο Πανεπιστήμιο της Σόφιας) | Ο πρώτος αποχωρισμός _Ρέα Γαλανάκη (σπούδασε Ιστορία και Αρχαιολογία, έχει εκδώσει μυθιστορήματα, διηγήματα, ποιήματα και δοκίμια κι έχει μεταξύ άλλων, τιμηθεί δυο φορές με το Κρατικό Βραβείο Λογοτεχνίας) «Ο δικός μου Ερωτόκριτος» ή «Η δική μου Αρετούσα» _ Ευριπίδης Γαραντούδης | Η ωριόπλουμη σγουραφιά _Δημήτρης Δασκαλόπουλος (ποιητής, κριτικός και βιβλιογράφος) | Ο Ερωτόκριτος κι εγώ _Ειρήνη Δερμιτζάκη (σπούδασε θέατρο και δημιουργική γραφή, έγραψε μυθιστορήματα, σενάρια, θεατρικά έργα και ανέβασε παραστάσεις για μικρά και μεγάλα παιδιά) | Ο δικός μου Ερωτόκριτος _Ζωή Δικταίου | «Φόβος και πόθος πολεμά κι εγώ ’μαι το σημάδι» _Νάσος Ζαγκότης | Επιστήμη και τέχνη: Κι οι δυο σομπροπατούσανε, στη ζυγαράν εσάζα _ Ιωσήφ Καμπανάκης | Ο δικός μου Ερωτόκριτος _ Γιώργος Κόρδης (ζωγράφος, εικονογράφος, συγγραφέας και πανεπιστημιακός καθηγητής) | Όταν οι ψυχές μαζί ανασαίνουν _Τασούλα Μαρκομιχελάκη (πτυχιούχος Νεοελληνικής Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης διδάκτωρ στο Cambridge, όπου ειδικεύτηκε στην Κρητική Λογοτεχνία) | Ο δικός μου Ερωτόκριτος _ Αλέξης Πανσέληνος (συγγραφέας, πεζογράφος και μεταφραστής, γιος του συγγραφέα και ποιητή Ασημάκη Πανσέληνου και της Έφης Πανσελήνου, ποιήτριας και πεζογράφου – και οι δυο γνωστοί συγγραφείς της γενιάς του ’30) | Ο Ερωτόκριτος και το μυθιστόρημα _ Βασίλης Παπαδόπουλος (Πρέσβης, Συγγραφέας) | Ο δικός μου Ερωτόκριτος _ Δημήτρης Περοδασκαλάκης | Από το Άγιον Πνεύμα στο Πουέρτο Ρίκο – ο δικός μου Ερωτόκριτος _ Αλέξης Πολίτης | Σαν παλιό παραμύθι _ Βάλτερ Πούχνερ (Puchner _Αυστριακός συγγραφέας, κριτικός και καθηγητής πανεπιστημίου στις Θεατρικές σπουδές με σημαντικό συγγραφικό έργο στη θεατρολογία της Ελλάδας, της ευρύτερης περιοχής της Μεσογείου, των Βαλκανίων αλλά και του Βυζαντίου, στη λαογραφία αλλά και σε ποικιλία άλλων θεμάτων του πολιτισμού) | Ερωτοκρίτειες δονήσεις _ Άννα Τακάκη-Μαρκάκη | Ο Ερωτόκριτος στη ζωή και στο έργο μου _ Μαρία Τοπάλη (σπούδασε νομικά σε Αθήνα και Φραγκφούρτη. Από το 1996 δημοσιεύει ποίηση, κριτική και μεταφράσεις) | Λουτρό γλώσσας με Happy End _ Νίκη Τρουλλίνου | Αγαπητέ Βιτσέντζο … _Ηλίας Φραγκάκης (συγγραφέας, ποιητής, μεταφραστής, σεναριογράφος και σκηνοθέτης _σπούδασε κοινωνιολογία, πολιτική επιστήμη, μουσική κά) | Ξύπνος Εφιάλτης _Αχιλλέας Χαλδαιάκης (καθηγητής Βυζαντινής Μουσικολογίας και Ψαλτικής Τέχνης) | Μια συνάντηση _ Θανάσης Χατζόπουλος | Ο Ερωτόκριτος και η ελληνική ανάσα _ Νίκος Ψιλάκης (ήταν δημοσιογράφος, λαογράφος, συγγραφέας και λογοτέχνης _“έφυγε” Νοε-2024 | Ο δικός μου Ερωτόκριτος _ Βασίλης Ξηρός | Φιλάρετος _ Στέφανος Κακλαμάνης (καθηγητής -σπούδασε βυζαντινή και νεοελληνική φιλολογία) | Το σείσμα και το λύγισμα: Ο Ερωτόκριτος και η λαϊκή μας παράδοση
