Η επική περιπέτεια ακολουθεί το ταξίδι ενός ρομπότ – σειρά ROZZUM μονάδα 7134, εν συντομία Ρόζι – που ναυαγεί σε ένα ακατοίκητο νησί και πρέπει να προσαρμοστεί στο αφιλόξενο περιβάλλον, ενώ σταδιακά χτίζει σχέσεις με τα ζώα στο νησί και γίνεται ο θετός γονιός ενός ορφανού χηνόπουλου.

Το ατίθασο ρομποτάκι είναι ιδιαίτερα τρυφερό, αποπνέει αγάπη. Η ταινία βασίζεται στο «The Wild Robot» του συγγραφέα Πίτερ Μπράουν, απευθύνεται σε παιδιά προεφηβικής ηλικίας, όμως η ταινία είναι ιδανική για τις μικρές ηλικίες. Εμείς είδαμε τη μεταγλωττισμένη προβολή της ταινίας, η οποία σίγουρα είναι λιγότερο διασκεδαστική για τους ενήλικες, αλλά ιδανική για τα μικρά παιδιά. Οι ενήλικες θα αγαπήσουν ιδιαίτερα την τεχνική του animation, αφού θα τους θυμίσει κάτι από τότε που όλα ζωγραφίζονταν στο χέρι. Ετσι κι εδώ ένα πολύ μεγάλο μέρος της ταινίας είναι θα λέγαμε «χειροποίητο», πράγμα που ξεφεύγει από την εικόνα που έχουμε συνηθίσει τα τελευταία χρόνια. Η ταινία είναι πιο γήινη από κάθε animation του καιρού μας, όσο κι αν το θέμα που πραγματεύεται είναι φανταστικό. Πάμε λοιπόν στα ενδότερα. Η Ρόζι είναι ένα ρομπότ και σαν τέτοιο πρέπει να φέρει σε πέρας μια αποστολή. Με τη βοήθεια ενός άσπονδου φίλου, μιας αλεπούς, ως αποστολή της ορίζεται η προστασία ενός αυγού. Βεβαίως και μπαίνει στο κάδρο, όπως όλα τα τελευταία χρόνια, το εάν τα ρομπότ μπορούν να αποκτήσουν ψυχή και καρδιά, αυτό δεν το αποφεύγουμε, αλλά υπάρχει η ειδοποιός διαφορά ότι η Ρόζι σπάει τους κανόνες. Τα υπόλοιπα ρομπότ στην ταινία εμφανίζονται ως άψυχοι ψυχροί εκτελεστές εντολών. Πιο φιλική προσέγγιση σε ό,τι αφορά τα παιδιά, είναι να δούμε το ρομπότ συμβολικά, σαν κάποιον με παγιωμένες αντιλήψεις που «μαλακώνει» τη συμπεριφορά του και αλλάζει προς το καλύτερο μέσα από τις περιπέτειες που αντιμετωπίζει. Η Ρόζι λοιπόν όχι μόνο προστατεύει το αυγό, αλλά με όλη της τη δύναμη προστατεύει όχι μόνο το χηνάκι που βγαίνει από εκεί, αλλά και όλα τα ζώα της κοινότητας του άγριου νησιού. Ορίστε, σας κάναμε αυτό που λέμε spoiler… Αλλά το σημαντικότερο όλων είναι ότι η Ρόζι στον αφιλόξενο τόπο προσπαθεί να κατανοήσει τη γλώσσα και τις συμπεριφορές των ζώων. Τι όμορφη αντιμετώπιση για κάποιον να γίνει ένα με τον νέο τόπο που βρίσκεται κρατώντας σημαντικά στοιχεία του εαυτού του. Προσφέρεται για συζήτηση με τα παιδιά σχετικά με την τεχνολογία και όχι μόνο.

Συνάντησα κι Ευτυχισμένους Τσιγγάνους
_ Skupljaci perja I Even Met Happy Gypsies

H ταινία του Αλεξάνταρ Πέτροβιτς από το 1967, ίσως η πρώτη που έδωσε φωνή στη μειονότητα των Ρομά, μια πανέμορφη, έστω κι αν φολκλόρ δυτικής ματιάς, παρακαταθήκη.

Σε μια κοινότητα τσιγγάνων, έξω από το Βελιγράδι, στην τότε Γιουγκοσλαβία, στη δεκαετία του ’60, ο Μπόρα είναι ο ωραίος της περιοχής, έμπορος φτερών, με ελαφριά συνείδηση κι εξίσου ελαφρύ περπάτημα, με το λευκό του κοστούμι, το ανοιχτό πουκάμισο και την αρρενωπότητα να αντηχούν έναν Ρομά Ζαν-Πολ Μπελμοντό. Είναι παντρεμένος με μια μεγαλύτερή του γυναίκα που δεν θέλει _«θα την ξεφορτωθώ την πατσαβούρα», λέει με ευκολία, έχει για ερωμένη μια πανέμορφη τραγουδίστρια (την όντως τραγουδίστρια κι όντως πανέμορφη Ολιβέρα Βούκο), αλλά θέλει να καπαρώσει την Τίσα, μια έφηβη ετοιμόνυμφη που ο πατέρας της θέλει να παντρέψει μ’ ένα παιδί, ένα αγόρι που δεν ξέρει τι να κάνει μαζί της στο κρεβάτι, παρά να γελάει. Ο Μπόρα κι η Τίσα θα κλεφτούν, όμως η απόφασή τους αυτή θα τους οδηγήσει σ’ ένα δυστυχισμένο μέλλον με, παρόλ’ αυτά, ευτυχισμένους τσιγγάνους ολόγυρα.

Πριν το Μαύρο Κύμα του Γιουγκοσλαβικού κινηματογράφου, ο Αλεξάνταρ Πέτροβιτς, λίγα χρόνια μετά το αντιπολεμικό «Τρία_τρεις» που τον έκανε γνωστό στα Βαλκάνια και την Ευρώπη, υπογράφει τη γνωστότερη ταινία του, μεγάλη εισπρακτική επιτυχία στη Γιουγκοσλαβία, βραβευμένη στις Κάννες και υποψήφια για Ξενόγλωσσο Οσκαρ. Μια ταινία εξίσου συναρπαστική, όσο και απάνθρωπη.

Με παρελθόν στο ντοκιμαντέρ, ο Πέτροβιτς γεμίζει την ταινία του μ’ ένα σύμπαν τσιγγάνων, ακολουθώντας πιστά με τη δυτικότροπη ματιά του τους Ρομά, όχι με πρόθεση εκμετάλλευσης, αλλά γιατί μέσα από τα μάτια του αυτό θεωρεί πως βλέπει. Μια κοινότητα εγκληματιών που, όμως, πανηγυρίζουν τη ζωή, όχι απλώς έξω από το σύστημα, αλλά κι εκμεταλλευτές του, ένας τόπος όπου τα άλογα είναι αγέρωχα κι όμορφα, το έδαφος μια συνεχόμενη λάσπη, το τσιγάρο στα χείλη όλων, ακόμα και των μωρών κι ένα θορυβώδες γλέντι για να σκεπάσει τη δυστυχία. Ο τίτλος του Πέτροβιτς δεν έχει ειρωνεία: το ταξιδιωτικό του, γιατί η ίδια η πλοκή τόσο λίγο τον ενδιαφέρει ώστε να παρεμβάλει στο μοντάζ του κι ασύνδετες σκηνές επειδή… θέλει να τις δείξει, αποτυπώνει πράγματι τη larger-than-life, happy-go-lucky κι άλλες τέτοιες αγγλικές υπερβατικές εκφράσεις, γιατί έτσι τον έχει διδάξει η παράδοση ότι ζει η κοινότητα των Ρομά.

Σ’ έναν ιδεολογικό εξωραϊσμό όπου, όμως, οι συνθήκες διαβίωσης ξεπερνούν την αθλιότητα, τα προβλήματα λύνονται με το μαχαίρι, η βία ζει στα δάχτυλα του χεριού και οι γυναίκες (και τα κορίτσια) είναι είδη όχι μόνο αναλώσιμα, αλλά και εμπορεύσιμα, ο Πέτροβιτς καταθέτει ένα πράγματι συγκλονιστικό ντοκουμέντο, μια και ποτέ πριν η γενιά των τσιγγάνων δεν είχε γεμίσει την οθόνη του κινηματογράφου. Είναι, όμως, το ντοκουμέντο του και μια μαρτυρία έπαρσης, μια ασυνείδητη κινηματογραφική φωνή, έστω κι αν τα μάτια του θεατή δεν μπορούν να ξεκολλήσουν από τα πλάνα του.

• Παραγωγή: Σκηνοθεσία Σενάριο Αλεξάνταρ Πέτροβιτς _82λ
• Φωτογραφία: Τομισλάβ Πίντερ
• Μοντάζ: Μιρζάνα Μίτικ
• Μουσική: Ολιβέρα Βούκο
• Πρωταγωνιστούν: Μπεκίμ Φεχμίου, Ολιβέρα Βούκο, Βελιμίρ Μπάτα Ζιβοζίνοβιτς
• Διανομή: New Star