Στη ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ (Κυριακή 29/1) δημοσιεύτηκε άρθρο με τίτλο «Οι θησαυροί του Ζούκοφ» του γνωστού για τις ιδεολογικές του εμμονές (σταθερά ανιστόρητες και αντικομμουνιστικές) Σ. Μουμτζή.
Δεν ξέρουμε «τι μύγα τσίμπησε» τον αρθρογράφο να ασχοληθεί με το ζήτημα αυτό. Όμως θα περίμενε κανείς επιχειρήματα, ιστορικές πηγές που να τεκμηριώνουν τις απόψεις του και κυρίως γιατί τώρα;
Η ουσία όμως του άρθρου του είναι αφενός το «ξέπλυμα» ουσιαστικά της ναζιστικής θηριωδίας και στο χώρο της αρχαιολογίας και αφετέρου να «χύσει» για μία ακόμη φορά αντισοβιετικό δηλητήριο (αν και ΕΣΣΔ, δυστυχώς για την ανθρωπότητα, δεν υπάρχει εδώ και πάνω από 30 χρόνια), αμαυρώντας το ρόλο της ΕΣΣΔ στη συντριβή του φασισμού!
Το άρθρο του στηρίζει τη γνωστή προπαγάνδα, που εμφανίζει τους στρατιώτες του κόκκινου στρατού που ύψωσαν τη σημαία με το σφυροδρέπανο στο Ραιχσταγκ ως «βάρβαρους, βιαστές, κλέφτες, δολοφόνους κ.α» που ασέλγησαν στο σώμα της νικημένης αλλά «ευγενούς Γερμανίας», μόλις κατέλαβαν το Βερολίνο.
Κοντά στα 4,3 δισ. ευρώ υπολογίζεται ότι θα κλείσει φέτος το πρωτογενές πλεόνασμα, με τη φοροληστεία να εκτινάσσεται πάνω από τα 60 δισ. ευρώ, το…
Γράφει χαρακτηριστικά: «Μετά την πτώση του Βερολίνου επακολούθησε μια πρωτοφανής λεηλασία όλων των περιουσιακών στοιχείων των Γερμανών από τους Ρώσους. Από μικροαντικείμενα καθημερινής χρήσης έως ιδιωτικές συλλογές και πολύτιμα σκεύη…. Τα μουσεία του Βερολίνου λεηλατήθηκαν και οι πολύτιμες συλλογές τους μεταφέρθηκαν στη Σοβιετική Ενωση, έναντι των πολεμικών αποζημιώσεων.
Στα τέλη Μαΐου, κατόπιν νυχθημερόν εργασιών των σοβιετικών συνεργείων, έφυγε το πρώτο τρένο για τη Μόσχα, ενώ λίγο αργότερα μεταφέρθηκαν με μεταγωγικό αεροπλάνο και οι θησαυροί της Τροίας. Ομως, σε τυχαίο έλεγχο που έγινε σε ένα τρένο από το Βερολίνο προς την Οδησσό βρέθηκαν 85 κιβώτια με διεύθυνση το σπίτι του Ζούκοφ. Ενημερώθηκε πάραυτα ο Στάλιν, ο οποίος διέταξε έφοδο σε όλες τις κατοικίες του στρατάρχη. Εκεί μέσα βρέθηκε ένας θησαυρός από πίνακες, πορσελάνες, ασημένια σερβίτσια και χαλιά. Αυτό το ολίσθημα του Ζούκοφ ήταν η βασική αφορμή του μετέπειτα υποβιβασμού του σε διοικητή της Οδησσού….»
Δεν θα αναφερθούμε στα όσα ανιστόρητα γράφονται εδώ για τις αρχαιότητες και το ρόλο του Ζούκοφ. Απλά θα θυμίσουμε τον αρθρογράφο ότι όλοι αυτοί οι θησαυροί που βρέθηκαν στο Βερολίνο ή στα σπίτια των υψηλόβαθμων Ναζί ήταν αποτέλεσμα συστηματικής λεηλασίας από τις διάφορες χώρες μεταξύ των οποίων της Ελλάδας αλλά και της ΕΣΣΔ. Για το γεγονός αυτό φυσικά ο αρθρογράφος ούτε λέξη. Και προφανώς ούτε κουβέντα για τη ανάγκη διεκδίκησης τους από την Ελλάδα.
Να θυμίσουμε λοιπόν:
Για τη χώρα μας υπάρχει η μελέτη (υπάρχει και σε ψηφιακή πλέον μορφή) η οποία έγινε το 1946 από τους Ιωάννη Καρούζο, Ιωάννη Μηλιάδη, Γρηγόριο Ανδρουτσόπουλο, Νικόλαο Ζαφειρόπουλο και Μαρίνο Καλλιγά. Η καταγραφή δημοσιεύθηκε στην έκδοση του τότε υπουργείου Θρησκευμάτων και Εθνικής Παιδείας με τίτλο «Ζημίαι των Αρχαιοτήτων εκ του Πολέμου και των Στρατών Κατοχής». Η έρευνα ήταν μεν βαθιά, αλλά δεν κατέστη δυνατόν στη ρημαγμένη από τον πόλεμο χώρα να συγκεντρωθούν όλα τα στοιχεία. Τα όσα πάντως έχουν καταγραφεί, αποτελούν αποδείξεις για το έγκλημα που συντελέστηκε και στον τομέα της πολιτιστικής μας κληρονομιάς. Σύμφωνα με όσα αναφέρονται, στη διάρκεια της Κατοχής σε 37 πόλεις και περιοχές της χώρας εκλάπησαν αρχαιότητες από τους Γερμανούς κατακτητές, ενώ την ίδια περίοδο Γερμανοί αρχαιολόγοι (με στρατιωτική στολή) πραγματοποίησαν παράνομες ανασκαφές σε 17 περιοχές και έστειλαν τα ευρήματα στη Γερμανία. 8.500 τεμάχια αρχαίων, βυζαντινών και νεότερων αντικειμένων τέχνης και πολιτισμού, ανυπολόγιστης αξίας, η οποία δεν αποτιμάται. Σύμφωνα όμως και με τον Υπουργό Παιδείας στον οποίο παραδόθηκε η έκθεση, Αντώνιο Παπαδήμο, οι κλαπείσες αρχαιότητες ήταν πολύ περισσότερες, καθώς δεν υπολογίστηκαν οι μη ταξινομημένες, καθώς και κείνες που προέκυψαν από αρχαιολογικές έρευνες στρατευμένων Γερμανών αρχαιολόγων, οι οποίες φυγαδεύτηκαν στην Αυστρία και τη Γερμανία. Εκτιμάται, σύμφωνα με το Υπουργείο Ανοικοδομήσεως το 1946, ότι καταστράφηκαν 15 μοναστήρια, μεταξύ των οποίων τα ιστορικής σημασίας Αγίας Λαύρας και Μεγάλου Σπηλαίου, καθώς και 300 εκκλησίες, με έργα μεγάλης πολιτιστικής αξίας. Ακόμη, ότι υπέστησαν αναπανόρθωτες ζημιές περί τους 500 ιστορικούς τόπους και μνημεία (κάστρα, νεότερα αγάλματα, ηρώα, βιβλιοθήκες, νεκροταφεία κ.ά.). Και ευτυχώς η απόκρυψη κινητών ευρημάτων, γνωστή ως «η απόκρυψη των αγαλμάτων» έσωσε πολύτιμες αρχαιότητες. Αρχαιολόγοι, εργάτες, φύλακες και λοιπό προσωπικό των μουσείων συμπεριφέρθηκαν αξιοθαύμαστα. Αρνήθηκαν με κίνδυνο της ζωής τους να αποκαλύψουν πού βρίσκονται τα αρχαία και απαντούσαν σιβυλλικά «στο χώμα, όπου και ανήκουν».
Στη ΕΣΣΔ , σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία, την περίοδο του Μεγάλου Πατριωτικού Πολέμου και μόνο στο έδαφος της Ρωσίας υπέστησαν καταστροφές, απώλειες ή άλλες ζημιές, πάνω από 160 μουσεία (173 μαζί με τα μουσεία της Κριμαίας), 4.000 βιβλιοθήκες από τις οποίες εξαφανίστηκαν ή καταστράφηκαν περίπου 115 εκατομμύρια βιβλία, έγγραφα κλπ. και τα αρχεία 19 περιοχών που «μεταφράζονται» σε 17 εκατομμύρια φακέλους.Ο κατάλογος με τις τεκμηριωμένες απώλειες αποτελείται από 15 τόμους και αφορά σε 14 μουσεία και βιβλιοθήκες των περιοχών: Βορόνιεζ, Κουρσκ, Πσκοβ, Ροστόβ, Σμολένσκ, Β. Καύκασος, Γκάτσινα, Πετεργκόφ, Νόβγκοροντ, σε κρατικά αρχεία της ΕΣΣΔ και του ΚΚΣΕ. Αυτό το τμήμα των απωλειών «μεταφράζεται» σε 1.148.908 χαμένα/ κατεστραμμένα αντικείμενα (μουσείων, σπάνιων βιβλίων και χειρογράφων, αρχειακών φακέλων κλπ.). Από τις πρώτες μεταπολεμικές αναφορές προκύπτουν στοιχεία σε πανσοβιετικό επίπεδο για καταστροφή 3.000 αρχιτεκτονικών μνημείων και λεηλασίες 427 μουσείων. Το 1957 το υπουργείο Πολιτισμού της ΕΣΣΔ είχε τεκμηριώσει 783.000 απώλειες αντικειμένων από 64 μουσεία, ενώ γινόταν λόγος για πάνω από 100.000 αντικείμενα τέχνης που έκλεψαν οι ναζί. Η αναζήτηση των λεηλατημένων θησαυρών στο Βερολίνο μετά την Αντιφασιστική Νίκη έφερε πολύ πενιχρά αποτελέσματα. Η ΕΣΣΔ αμέσως μετά τη επίθεση της Γερμανίας πήρε μέτρα διάσωσης της πολιτιστικής της κληρονομιάς. Για παράδειγμα στην περίπτωση του παλατιού της Αικατερίνης στο «Τσάρσκογιε Σελό» (Λενινγκραντ)αυτό σήμανε τη διάσωση τουλάχιστον 12.000 αντικειμένων. Ωστόσο, πολλά άλλα (13.216 σύμφωνα με τη μέχρι τώρα απογραφή σε όλο το μουσειακό συγκρότημα) δεν κατάφεραν να σωθούν. Το πλέον γνωστό αντικείμενο που λεηλατήθηκε – και που μέχρι σήμερα η «τύχη» του αγνοείται – είναι το περίφημο «Κεχριμπαρένιο Δωμάτιο» του παλατιού της Αικατερίνης που μεταφέρθηκε ως είχε από τους ναζί. Απόπ αυτά μόλις 400 αντικείμενα βρέθηκαν και αυτά σε τόσο άσχημη κατάσταση που ήταν δύσκολη ακόμη και η συντήρησή τους…
Επομένως ας αφήσει τον Ζούκοφ ήσυχο και ας ασχοληθεί με της διεκδίκηση των γερμανικών αποζημιώσεων, αλλά και των κλεμμένων ελληνικών θησαυρών!
