Γράφει ο Φανούριος Πέρρος //
Φυσικός, Περιβαλλοντολόγος
Msc Ιστορία της Επιστήμης και της Τεχνολογίας
Την 1η Ιουλίου, με πανηγυρικό ύφος η κυβέρνηση μας παρουσίασε μια εξωραϊσμένη, όπως την χαρακτήρισε την ίδια μέρα το ΚΚΕ, εικόνα σχετικά με τις προετοιμασίες του κρατικού μηχανισμού ενόψει της αντιπυρικής περιόδου. Ούτε λίγο ούτε πολύ, ο κρατικός μηχανισμός είναι έτοιμος, σύμφωνα με το κυβερνητικό αφήγημα, να αντιμετωπίσει τη φετινή αντιπυρική περίοδο. Την 13η Αυγούστου, ένα μόλις μήνα μετά, στεκόμαστε αποσβολωμένοι και κοιτάμε τις συνέπειες της μεγάλης πυρκαγιάς της 11ης Αυγούστου που ξεκίνησε στην περιοχή του Βαρνάβα. Σε μια πρώτη αποτίμηση, πάνω από 100.000 στρέμματα δάσους έγιναν στάχτη. Άλλη μια οικολογική καταστροφή.
Ερευνώντας τον ημερήσιο τύπο από τη δεκαετία του 1980, δεν είναι δύσκολο να διαπιστώσει κανείς ότι ο «κρατικός μηχανισμός είναι σε ετοιμότητα» κάθε χρόνο. Και κάθε χρόνο, στο τέλος κάθε αντιπυρικής περιόδου, μετράμε χιλιάδες στρέμματα δάσους παραδομένα στις φλόγες και τη μετατροπή τους σε στάχτες. Η ετοιμότητα του κρατικού μηχανισμού είναι μια μόνιμη επωδός των αστικών κυβερνήσεων που χειρίστηκαν και χειρίζονται την ασφάλεια και προστασία των πολιτών και του περιβάλλοντος. Όπως μόνιμη είναι η προσπάθεια μετά από κάθε καταστροφή να επιρριφθούν οι ευθύνες στις προηγούμενες κυβερνήσεις και στους πολίτες και να βρεθεί ένας υπερ-ένοχος για τον οποίο, σύμφωνα με το αφήγημα, δε μπορούμε να κάνουμε κάτι.
Τη δεκαετία του 1980 και του 1990 ήταν τα κουκουνάρια που εκτοξεύονταν και μετέφεραν τη δασική πυρκαγιά σε μακρινές αποστάσεις στα «μετόπισθεν» του κρατικού μηχανισμού. Τη δεκαετία του 2000 ήταν ο «στρατηγός άνεμος» που οδηγούσε τη φωτιά ενάντια στις «καλοσχεδιασμένες» επιχειρήσεις του. Η παρούσα κυβέρνηση το έχει προχωρήσει ένα βήμα παρακάτω. Για τις δασικές πυρκαγιές φταίει η κλιματική αλλαγή.
Σήμερα το σχολείο, το αστικό σχολείο, βρίσκεται σε μια δίνη αλλαγών, σε μια κρίση. Οι μαθητές πιο δύσκολα βρίσκουν νόημα στην παρουσία τους στο σχολείο.…
Η κυβέρνηση σε κάθε ευκαιρία επιρρίπτει την ευθύνη στην κλιματική αλλαγή. Μια κυβέρνηση η οποία έχει αναγάγει σε σημαία της την «ατομική ευθύνη», κατηγορεί τους πολίτες για τα δεινά που τους συμβαίνουν (π.χ. καίγονται από δασικές πυρκαγιές γιατί δεν έχουν καθαρίσει τα οικόπεδά τους, πλημμυρίζουν τα σπίτια τους γιατί έχτισαν σε ρέματα κ.τ.λ.) ενώ η ίδια είναι αμέτοχη ευθυνών. Χρόνια τώρα προετοιμάζεται ο κρατικός μηχανισμός και κάθε χρόνο τα αποτελέσματα είναι τα ίδια. Χιλιάδες στρέμματα στάχτη. Η πυροσβεστική υπηρεσία έχει έλλειψη προσωπικού και εξοπλισμού. Από πουθενά δε συνάγεται ότι υπάρχει κάποιο σχέδιο δράσης. Μετά από τόσα χρόνια πυρκαγιών και εκατομμύρια καμένων στρεμμάτων, δε φαίνεται οι εμπειρίες και τα μαθήματα από αυτές τις καταστάσεις να έχουν κεφαλαιοποιηθεί σε κάποιο επιστημονικά ολοκληρωμένο σχέδιο δράσης. Αντίθετα, η εικόνα της πυροσβεστικής να τρέχει ανοργάνωτα από εδώ και από εκεί και των πολιτών να τρέχουν να σβήσουν τη φωτιά με όποιο μέσο είχαν, αδιαφορώντας για το μήνυμα 112, επιβεβαιώνει την έλλειψη σχεδίου.
Το μοναδικό σχέδιο της κυβέρνησης είναι η επικοινωνιακή διαχείριση της συντελούμενης οικολογικής καταστροφής και η διαχείριση του περιβάλλοντος στη λογική κόστους – οφέλους. Ο φυσικός πλούτος της χώρας έχει αξία για αυτή την κυβέρνηση μόνο αν φέρνει κέρδη (εξ’ ου και οι κατάπτυστες εικόνες με τουρίστες να τους κατεβάζουν από σκάφος σε περιοχές natura). Σύμφωνα με το meteo από το 2017 ως σήμερα, έχουν καεί 700.000 στρέμματα δάσους στην Αττική, δηλαδή το 37% των δασών της (www.meteo.gr/article-view 13/8/24). Συνολικά, η δασοκάλυψη της Αττικής έχει μειωθεί δραματικά. Όμως η προστασία του περιβάλλοντος (στην προκειμένη περίπτωση των δασών που η καταστροφή τους, πέρα από τις χιλιοσυζητημένες οικολογικές επιπτώσεις, έχει συνέπειες και στην ψυχική ευμάρεια του λαού) κοστίζει και δεν είναι στις προτεραιότητες της κυβέρνησης. Το 112 κοστίζει λιγότερο και είναι συνεπές με την κυβερνητική πολιτική: εκκένωση για αποφυγή πολιτικού κόστους πιθανών θανάτων και εγκατάλειψη του δάσους στο έλεος της φωτιάς. Το κόστος είναι το μοναδικό κριτήριο.
Όμως έπρεπε να βρεθεί ένας ένοχος στον οποίο να αποδοθούν όλα αυτά. Και ο ένοχος είναι η κλιματική αλλαγή για την κυβέρνηση, που όπως είπαμε ήδη, το προχωρά ένα βήμα παρακάτω. Χρησιμοποιεί αντιεπιστημονικά ένα φυσικό φαινόμενο, το οποίο εμπεριέχει και ανθρωπογενή επίδραση λόγω της δεδομένης αλληλεπίδρασης ανθρώπου – περιβάλλοντος, για να δικαιολογήσει την ανικανότητά της. Η κλιματική κρίση δεν είναι μια διαδικασία απότομης πτώσης και καταστροφής, είναι μια διαρκής διολίσθηση σε ένα όλο και λιγότερο ασφαλές και πιο απρόβλεπτο περιβάλλον (Μαυρόπουλος Α. 2024). Σε μια εποχή όπου θα έπρεπε να εξοικειωνόμαστε με τα νέα δεδομένα της κλιματικής κρίσης, οι αστικές κυβερνήσεις – η κυβέρνηση αυτή ειδικά – τη χρησιμοποιούν ως μπαμπούλα. Τη χρησιμοποιούν ως υπεραιτία για να δικαιολογήσουν την ανικανότητα και την αδράνειά τους.
Και εδώ είναι που αυτή η κυβέρνηση, πέρα από όλες τις άλλες ευθύνες που δικαίως της χρεώνονται, έχει τεράστια ευθύνη και για ένα άλλο πολύ σημαντικό ζήτημα. Η συνεχής επίκληση της κλιματικής αλλαγής, χωρίς να γίνεται τίποτα το ουσιαστικό για να λυθούν τα προβλήματα, ενέχει τον κίνδυνο να εξοικειώνει τον κόσμο με αυτήν και να διαιωνίζει τη μοιρολατρία απέναντι στο θεωρούμενο αναπόφευκτό της. Γιατί όπως είπαμε η κλιματική αλλαγή είναι μια διαρκής διολίσθηση σε μια κατάσταση λιγότερο ασφαλή αλλά αχαρτογράφητη. Οι αλλαγές που ενδεχομένως οφείλονται στην κλιματική κρίση δεν είναι εύκολα διακριτές σε μικρά χρονικά διαστήματα. Αυτό, σε συνεργασία με την αδράνεια της κυβέρνησης να αντιμετωπίσει τις πυρκαγιές και να κάνει το λαό να αισθανθεί ασφαλής καθώς και με το γεγονός ότι η κλιματική κρίση στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης αποτελεί πεδίο κερδοσκοπικού ανταγωνισμού, δημιουργεί τον κίνδυνο μέρος του κόσμου να εξοικειωθεί με αυτήν και να αποδεχτεί το αναπόφευκτό της.
Όχι, η κλιματική κρίση δεν φταίει για την έλλειψη προσωπικού και εξοπλισμού της πυροσβεστικής. Δεν φταίει για την έλλειψη ολοκληρωμένου επιστημονικού σχεδίου δράσης του κρατικού μηχανισμού. Δεν φταίει για τις συνεχείς, κάθε χρόνο αποτυχίες του. Δεν φταίει για την έλλειψη σχεδίου πρόληψης ή πιο σωστά για το γεγονός ότι η πρόληψη αυτού του αστικού κράτους σε σχέση με τις δασικές πυρκαγιές, και όχι μόνο, αρχίζει και τελειώνει στην «ατομική ευθύνη» του λαού που συνοδεύεται με ποινές, πρόστιμα και χαράτσια.
Όχι, η κλιματική κρίση δεν φταίει για τις επιλογές και τις προτεραιότητες αυτής της κυβέρνησης. Για τις επιλογές και τις προτεραιότητες αυτής της κυβέρνησης υπεύθυνα είναι τα συμφέροντα και τα κέντρα που αυτή έχει επιλέξει να υπερασπίζεται. Εξάλλου, το ανθρωπογενές κομμάτι της κλιματικής κρίσης, το οποίο οφείλεται στην κλιμάκωση της επίδρασης του ανθρώπου στο περιβάλλον, είναι δημιούργημα αυτού του συγκεκριμένου παραγωγικού μοντέλου που ζούμε. Και ως τέτοιο πρέπει να το αντιμετωπίσουμε.
