Με ενδιαφέρον παρακολούθησαν μαζικά οι νέες και οι νέοι τη βιβλιοπαρουσίαση της έκδοσης «Από το παράνομο τυπογραφείο της “Πανσπουδαστικής” στην Ασφάλεια Μεσογείων – Αναμνήσεις από τον αντιδικτατορικό αγώνα» της Αγγελικής Σωτήρη, με ομιλητή τον Δημήτρη Γόντικα, μέλος της ΚΕ του ΚΚΕ. Μια έκδοση που εμπλουτίζει τις γνώσεις μας για την ιστορία της ΚΝΕ και παράλληλα διδάσκει στάση ζωής.
Την εκδήλωση παρακολούθησε αντιπροσωπεία της ΚΕ του ΚΚΕ με επικεφαλής τον ΓΓ της Δ. Κουτσούμπα.
Η έκδοση της «Σύγχρονης Εποχής» ήρθε στη συγκυρία της συμπλήρωσης των 50 χρόνων από τον ηρωικό ξεσηκωμό του Πολυτεχνείου.
Πρωτοκυκλοφόρησε ουσιαστικά στην Αντιιμπεριαλιστική Κατασκήνωση και έγινε ανάρπαστο, καθώς εξαντλήθηκαν τα εκατοντάδες βιβλία που υπήρχαν στο βιβλιοπωλείο της «Σύγχρονης Εποχής».
«Δεν είναι η ώρα του επιμερισμού των ευθυνών». «Προφανώς δεν είναι τώρα η στιγμή να μιλήσουμε για τις όποιες ελλείψεις έχουν φέρει αυτή τη φωτιά…
Η έκδοση αναφέρεται σε δύο μεγάλες στιγμές από την Ιστορία της ΚΝΕ την περίοδο της παράνομης δράσης της, στιγμές ηρωισμού και αυτοθυσίας, αλλά και πρωτοπόρας προσφοράς.
Η μία αφορά στην οργάνωση του παράνομου τυπογραφείου για την έκδοση της εφημερίδας «Πανσπουδαστική», που έγραψε ιστορία. Η άλλη περιγράφει τη σύλληψη της Αγγελικής Σωτήρη από την Ασφάλεια και τις συνθήκες κράτησης και βασανιστηρίων στο κολαστήριο της οδού Μεσογείων, όπου ήταν τα κτίρια της Γενικής Ασφάλειας.
Φωτίζει τη στάση που πρέπει να κρατήσουμε στις απρόβλεπτες δυσκολίες της ταξικής πάλης
«Ούτε σε ξερονήσια ούτε σε φυλακές, ποτέ τους δεν λυγίσανε οι κομμουνιστές» το σύνθημα που αντηχούσε καθώς ο ομιλητής ξετύλιγε, με επίκεντρο το βιβλίο, την αφήγηση για τη δράση στα μαύρα χρόνια της παρανομίας, τη στάση των νέων αγωνιστών.
«Η συγγραφέας, η συντρόφισσα Αγγελική Σωτήρη, μας δίνει πολύ ζωντανά αυτές τις στιγμές μέσα από την προσωπική της ιστορία.
Δεν χρειάστηκε να επιστρατεύσει λογοτεχνικά σχήματα για να περιγράψει τα γεγονότα που έζησε. Είναι τόσο δυνατά που και μόνο η καταγραφή τους αρκεί για να προκαλέσουν μεγάλη συγκίνηση, θαυμασμό, έμπνευση, περηφάνια, παρόρμηση για μεγάλα έργα. Αναδείχνουν στιγμές ηρωισμού και μεγαλείου. Την ακατανίκητη δύναμη των κομμουνιστικών ιδεών», είπε ο Δ. Γόντικας.
Ανέδειξε ότι το βιβλίο μας φέρνει αντιμέτωπους όλους και όλες με ένα κρίσιμο ερώτημα: Ποια πρέπει να είναι η στάση μας απέναντι στις υποχρεώσεις του αγώνα; Τι στάση πρέπει να κρατήσουμε απέναντι στις καθημερινές, αλλά και στις απρόβλεπτες δυσκολίες της ταξικής πάλης; Και, κυρίως, τι στάση πρέπει να κρατήσουμε όταν βρεθούμε πρόσωπο με πρόσωπο, μόνοι μας, απέναντι στους διωκτικούς μηχανισμούς του αστικού κράτους;
Και σημείωσε: «Το παράδειγμα της Αγγελικής δείχνει τη μοναδική σωστή αγωνιστική απάντηση.
Τέτοια πρέπει να είναι η απάντησή μας. Όλοι και όλες μπορούμε να βρεθούμε στην ιστορική μας διαδρομή σε ανάλογες καταστάσεις ή πολύ πιο δύσκολες. Η ταξική πάλη ποτέ δεν ήταν μια ευθεία γραμμή. Σε κάθε περίπτωση η απάντησή μας είναι μία. Να βγαίνουμε πάντα νικητές από κάθε δοκιμασία.
Είμαστε βέβαιοι ότι το ίδιο θα κάνατε κι εσείς σήμερα αν βρισκόσασταν στη θέση της Αγγελικής.
Αυτή είναι η παράδοσή μας. Η Ιστορία του ΚΚΕ και της ΚΝΕ είναι γεμάτη με παρόμοια ηρωικά παραδείγματα.
Ο ηρωισμός, η αυτοθυσία, η αδιάκοπη προσφορά, η συνέπεια λόγων και έργων είναι μερικά από τα ιδιαίτερα γνωρίσματα των κομμουνιστών που προσδίδουν στο ΚΚΕ και την ΚΝΕ μεγάλο κύρος και επιρροή στον λαό και τη νεολαία.
Όπως διδάσκει η ιστορία, κανείς όμως δεν γεννιέται ήρωας. Διαμορφώνεται και εξελίσσεται μέσα στους αγώνες για υψηλά ιδανικά και ανάλογα με τα προστάγματα της κάθε εποχής.
Η συντρόφισσα Σωτήρη σε ηλικία 22 ετών έγινε μέλος της παράνομης τότε ΚΝΕ για να αγωνισθεί, όπως και πολλοί άλλοι νέοι και νέες, για την ανατροπή της χούντας και για τους σκοπούς της ΚΝΕ. Δεν είχε από πριν κάποια αγωνιστική παράδοση. Ήξερε, βέβαια, όπως και όλοι, τις μεγάλες δυσκολίες και τις απαιτήσεις του αγώνα. Δεν είχε, όμως, ποτέ φανταστεί ότι θα έφευγε από την οικογένειά της και θα περνούσε στην παρανομία για να τυπώνει σε παράνομο τυπογραφείο την “Πανσπουδαστική”, την εφημερίδα τότε της Αντιδικτατορικής ΕΦΕΕ. Ούτε ήξερε, πέρα από μια προφορική ενημέρωση ή από κάποιο ιστορικό βιβλίο, τι θα αντιμετωπίσει όταν βρεθεί στα υπόγεια της Ασφάλειας.
Έτσι τα έφερε η ζωή να βρεθεί μπροστά σε μεγάλες ευθύνες.
Έχοντας συνείδηση του χρέους της απέναντι στην ΚΝΕ και στους συντρόφους της, στη νεολαία που μαχόταν κατά της χούντας, επιστράτευσε όλες της τις δυνάμεις και τα ‘βγαλε πέρα παλικαρίσια. Τίμησε με το παραπάνω την ιδιότητά της ως μέλους της ΚΝΕ και απόδειξε για άλλη μια φορά ότι οι γυναίκες μπορούν να σταθούν ισάξια με τους άντρες σε όλα τα πεδία των μαχών. Έγραψε τις δικές της σελίδες ηρωισμού, όπως έκαναν χιλιάδες πριν από την Αγγελική. Όπως γράφονται και στις μέρες μας σελίδες σύγχρονου ηρωισμού από χιλιάδες μέλη της ΚΝΕ και του ΚΚΕ στα εργοστάσια και στις επιχειρήσεις, στα Πανεπιστήμια, στο στρατό, γενικά στην καθημερινή ζωή. Έχουμε συνείδηση ότι πάμε κόντρα στο ρεύμα και ο δρόμος είναι πολύ μακρύς και τα εμπόδια πολλά και ψηλά για να φέρνουμε κάθε μέρα σε πέρας την αποστολή μας και απαιτείται μεγάλη προσπάθεια, αντοχή, γνώση και ικανότητα να στεκόμαστε ατρόμητοι και ακλόνητοι στην πρώτη γραμμή του αγώνα.
Αντλούμε, όμως, δύναμη και κουράγιο από τις ιδέες μας, τα αποτελέσματα των αγώνων μας, από την ιστορία μας και από τη σιγουριά ότι στο τέλος θα βγούμε νικητές.
Με αυτή τη σιγουριά αγωνίστηκε η συντρόφισσα Σωτήρη και βρίσκεται σήμερα μαζί μας αγέρωχη, όπως και δεκάδες εκατοντάδες Κνίτες και Κνίτισσες στα μαύρα εκείνα χρόνια».
Η οργάνωση του παράνομου τυπογραφείου της «Πανσπουδαστικής»
Αναφερόμενος στην ίδρυση της Αντι-ΕΦΕΕ ως παράνομης μαζικής φοιτητικής οργάνωσης και την εφημερίδα της, την «Πανσπουδαστική», είπε ότι ήταν μια μεγάλη πρωτοβουλία της ΚΝΕ. «Έγινε στην κατάλληλη στιγμή και έπαιξε καθοριστικό, αποφασιστικό ρόλο στην ανάπτυξη του φοιτητικού κινήματος για την ανατροπή της δικτατορίας, με μεγάλους σταθμούς την κατάληψη της Νομικής και την εξέγερση του Πολυτεχνείου. Αυτή η πρωτοβουλία έδωσε μεγάλο κύρος στην ΚΝΕ, δύναμη και πλατιά αναγνώριση του πρωτοπόρου ρόλου της.
Στην έκδοση που σήμερα συζητάμε περιγράφεται ένα μικρό μέρος αυτού του αγώνα. Δίνονται άγνωστες σελίδες που έχουν να κάνουν με έναν πολύ σημαντικό κρίκο. Την παράνομη έκδοση της “Πανσπουδαστικής”. Στις συνθήκες εκείνες ο παράνομος Τύπος έπαιξε καθοριστικό ρόλο στη μαζική διαφώτιση, αλλά και στην οργάνωση του αγώνα. Η δημιουργία, όμως, αυτού του παράνομου μηχανισμού και κυρίως το στήσιμο και η λειτουργία του τυπογραφείου δεν ήταν μια εύκολη υπόθεση. Στις σελίδες του βιβλίου θα γνωρίσετε πολλές λεπτομέρειες, δυσκολίες, χτυποκάρδια και κινδύνους που δοκίμασαν οι σύντροφοι και οι συντρόφισσες και πρέπει επίσης να ξέρουμε ότι τα παράνομα τυπογραφεία ήταν πάντα ένας από τους πρώτους στόχους της Ασφάλειας, γιατί ήταν η καρδιά της παράνομης δράσης.
Η ομάδα που χρεώθηκε να οργανώσει αυτόν τον μηχανισμό και ανάμεσά τους και η συντρόφισσα Αγγελική έδωσαν ό,τι καλύτερο είχαν και τα κατάφεραν πολύ καλά.
Έχουμε σήμερα στα χέρια μας μια συγκλονιστική περιγραφή για την οργάνωση του παράνομου τυπογραφείου της “Πανσπουδαστικής”. Αξίζει τον κόπο να μελετηθεί και να αξιοποιηθεί ακόμα και καλλιτεχνικά με ένα θεατρικό, μια μικρή ταινία ή κάτι παρόμοιο. Είναι μια πολύτιμη πείρα».
Η φλόγα της επανάστασης δεν σβήνει με καμία δύναμη
Επίσης ο Δ. Γόντικας αναφέρθηκε στο μεγάλο πλήγμα που δέχθηκαν το Κόμμα και η ΚΝΕ μετά τα γεγονότα του Πολυτεχνείου, τον Φλεβάρη του 1974. «Πιάστηκε από την Ασφάλεια ένας μεγάλος αριθμός ηγετικών στελεχών του Κόμματος και της ΚΝΕ και δεκάδες μέλη της ΚΝΕ και της Αντι-ΕΦΕΕ. Πάνω τους ξέσπασε όλη η οργή της χούντας για την ήττα που υπέστη στο Πολυτεχνείο.
Ανάμεσα στους συλληφθέντες ήταν και η συντρόφισσα Αγγελική μαζί με τους συντρόφους του παράνομου τυπογραφείου.
Οι χουντικές αρχές πανηγύριζαν τότε ότι συνέτριψαν το ΚΚΕ, πίστεψαν ότι η επιθυμία τους έγινε πραγματικότητα. Κανένας, βέβαια, και ποτέ δεν μπόρεσε να εξαρθρώσει το ΚΚΕ, τις ιδέες και τους σκοπούς του. Η φλόγα της επανάστασης δεν σβήνει με καμία δύναμη. Το Κόμμα και η ΚΝΕ, παρά το πλήγμα που δέχθηκαν, συνέχισαν τη δράση τους. Ένα τεράστιο κύμα διαμαρτυρίας ξεσηκώθηκε μέσα κι έξω από την Ελλάδα για τη σωτηρία των αγωνιστών και την απελευθέρωσή τους.
Για έξι περίπου μήνες η Ασφάλεια στην οδό Μεσογείων είχε γίνει κάστρο αγώνα.
Ούτε η βαριά απομόνωση, ούτε τα καθημερινά βασανιστήρια μπόρεσαν να λυγίσουν τα στελέχη του ΚΚΕ και της ΚΝΕ.
Η συντρόφισσα Αγγελική περιγράφει πολύ ζωντανά τις δύσκολες, αλλά ηρωικές στιγμές που έζησε η ίδια, αλλά και οι υπόλοιποι σύντροφοι και συντρόφισσες. Τις ιδιαίτερες συνθήκες της απομόνωσης, τα τεχνάσματα της Ασφάλειας και τις κρίσιμες ώρες των βασανιστηρίων. Δίνει πολύ καλά τη δύναμη και την αντοχή του αγωνιστή απέναντι στους βασανιστές. Περιγράφει πολύ γλαφυρά τη δύναμη της αλληλεγγύης και τις ιδιαίτερες συνθήκες που αυτή αναπτύσσεται κάτω από τη μύτη των βασανιστών, καθώς και τα ευρηματικά συστήματα επικοινωνίας. Μας δίνει πολύ δυνατά την ψυχολογία του αγωνιστή που επιστρέφει καταματωμένος και τσακισμένος στο κελί του μετά το άγριο βασανιστήριο της φάλαγγας. Παρά τους φρικτούς πόνους αισθάνεται απερίγραπτη χαρά και δύναμη γιατί βγήκε νικητής, γιατί δεν μπόρεσαν να του αποσπάσουν ούτε μια κραυγή πόνου την ώρα του βασανισμού».
Μια ακόμα σελίδα στο «μεγάλο βιβλίο» του Κόμματος
Υπογράμμισε ότι η έκδοση αυτή προσφέρει πολύτιμη, πλούσια πείρα και γνώση. «Είναι μια ακόμα σελίδα στο “μεγάλο βιβλίο” του Κόμματος στον αγώνα του με τις διωκτικές αρχές του συστήματος.
Είναι πείρα και γνώση απαραίτητη για κάθε αγωνιστή και αγωνίστρια που παλεύει για την ανατροπή της βαρβαρότητας, του καπιταλισμού, για τον σοσιαλισμό – κομμουνισμό.
Πουθενά και ποτέ οι καπιταλιστές δεν παραιτούνται από τα προνόμιά τους. Είναι αδίστακτοι και ορκισμένοι εχθροί του εργατικού και κομμουνιστικού κινήματος και αποφασισμένοι να υπερασπιστούν τα άνομα συμφέροντά τους με κάθε μέσο.
Η αστική τάξη παντού, και στην Ελλάδα, έχει βγάλει και τα δικά της συμπεράσματα και διδάγματα από τη δύναμη, τη δράση και την επίδραση του εργατικού και κομμουνιστικού κινήματος στον 20ό αιώνα. Έχει δημιουργήσει πολύπλοκους, σύγχρονους μηχανισμούς για την ενσωμάτωση και χειραγώγηση κάθε μορφής αντίστασης, διαμαρτυρίας, ριζοσπαστικής πρωτοπόρας δράσης. Χρησιμοποιεί και το καρότο και το μαστίγιο και τα δύο σε συνθήκες αστικής κοινοβουλευτικής δημοκρατίας. Αξιοποιεί τα επιτεύγματα της επιστήμης όχι μόνο για την αύξηση του βαθμού εκμετάλλευσης της εργατικής δύναμης, αλλά και για να χειραγωγεί τον νου και τη σκέψη. Σε συνθήκες που η ζωή των νέων επιδεινώνεται σχετικά και απόλυτα καλλιεργεί στρεβλά κριτήρια αξιών, κατανάλωσης, ατομισμού για να σπέρνει αυταπάτες.
Το μέτωπο είναι πολύ σκληρό και δεν έχουμε δικαίωμα να βαδίζουμε ανέμελοι. Οι αντίπαλοί μας δεν είναι, όμως, ούτε αιώνιοι ούτε παντοδύναμοι. Η χούντα, μας έλεγαν, θα κρατήσει πολλές δεκαετίες. Κράτησε μόνο 7 χρόνια. Παντοδύναμοι είναι οι λαοί και όταν το αποφασίσουν, θα φέρουν τα πάνω κάτω.
Αυτή η στιγμή θα ‘ρθει, όπως ήρθε και το τέλος της χούντας.
Εμείς είμαστε εδώ μαζί με εκατομμύρια ανά τον κόσμο και είμαστε αποφασισμένοι να πρωτοστατήσουμε για να φέρουμε σε πέρας την ιστορική μας αποστολή. Να κάνουμε την εργατική τάξη και το κίνημά της “γκρεμιστή και πλαστουργό της νιας ζωής”. Αυτό το κίνημα είναι ζωντανό, αναπτύσσεται, μεγαλώνει και απλώνεται παντού. Το ζούμε καθημερινά. Το καζάνι βράζει. Η πλατιά λαϊκή δυσαρέσκεια, η μειωμένη εμπιστοσύνη σε κόμματα και θεσμούς του συστήματος είναι μεγάλη, βαθιά και μόνιμη. Απαιτείται, όμως, μια προϋπόθεση. Αυτό το κίνημα χρειάζεται στις γραμμές του μαχητές και μαχήτριες σαν τη συντρόφισσα Αγγελική Σωτήρη. Αφοσιωμένους και ακλόνητους μπροστά σε κάθε δυσκολία. Τέτοιες αγωνίστριες και τέτοιοι αγωνιστές γεννιούνται κάθε μέρα όλο και περισσότεροι, γιατί υπάρχει η μήτρα που τους γεννά. Το ΚΚΕ».
Διαχρονικά επίκαιρη και καθοριστική πρακτική
Ολοκληρώνοντας αναφέρθηκε σε μια λεπτομέρεια που δεν περιγράφεται στο βιβλίο αλλά αφορά την πρακτική της Οργάνωσης που παραμένει διαχρονική και καθοριστική για τις συνθήκες παρανομίας. «Όταν ανέλαβε το παράνομο τυπογραφείο μαζί με τους συντρόφους της, προηγήθηκε μια καλή και συντροφική συζήτηση μαζί της από την καθοδήγησή της.
Ειπώθηκε στη συντρόφισσα, ανάμεσα σε πολλά άλλα, ότι είναι πολύ πιθανό κάποια στιγμή να βρεθεί στα χέρια των αντιπάλων, στους μηχανισμούς της χούντας.
Έγινε διεξοδική συζήτηση τι στάση πρέπει να κρατήσει. Σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο δεν υπογράφουμε κανένα χαρτί, δεν παραδεχόμαστε τίποτα, δεν αναγνωρίζουμε τίποτα, δεν αποδεχόμαστε τους νόμους και το κράτος τους. Δεν λέμε ούτε το όνομά μας. Και πραγματικά, η συντρόφισσα τήρησε κατά γράμμα όλες αυτές τις οδηγίες.
Δυο μόνο περιστατικά.
Κάθε μέρα η υπηρεσία της Ασφάλειας έδινε στους κρατούμενους λίγες δραχμές για τρέχοντα έξοδα. Αυτό πρόβλεπε ο κανονισμός κράτησης. Έπρεπε κάθε κρατούμενος να υπογράψει σε μια κατάσταση ότι τα παρέλαβε. Η Αγγελική δεν έβαζε υπογραφή ούτε σε αυτό το τυπικό. Αρνούνταν κατηγορηματικά.
Το δεύτερο περιστατικό.
Ποτέ δεν είπε το όνομά της στις επίμονες ερωτήσεις των ανακριτών πώς λέγεται. Κι όταν ακόμα έμαθαν το πραγματικό της όνομα και το ψευδώνυμο “Νίκη” που χρησιμοποιούσε στην παρανομία δεν παραδέχθηκε τίποτα. Το ψεύτικο όνομα το έμαθαν, γιατί κάποιος από τους συντρόφους δεν άντεξε κι έδωσε πληροφορίες. Βλέπετε, δίπλα στους αλύγιστους είχαμε και ορισμένους που δεν άντεξαν την πίεση και τα βασανιστήρια.
Η συντρόφισσα όχι μόνο άντεξε τον πόνο από τα βασανιστήρια, όχι μόνο νίκησε τον φόβο και τους βασανιστές της, αλλά βγήκε με το κεφάλι ψηλά. Νικήτρια. Περήφανη. Κομμουνίστρια.
Αγγελική, σου σφίγγουμε θερμά το χέρι.
Η συνέχεια στο βιβλίο και στους αγώνες, ως το τέλος».
Οι νέοι πρωταγωνιστές
Μετά την παρουσίαση, ακολούθησαν ερωτήσεις που έδωσαν την ευκαιρία στον Δ. Γόντικα να αναφερθεί σε όλα εκείνα που οδηγούν έναν νέο να ενταχθεί στην ΚΝΕ, να αποκτήσει τη δύναμη που χαρακτήρισε τους αγωνιστές σε πολύ δύσκολες εποχές. Στη συμβολή της μελέτης της ιστορίας, του κομματικού Τύπου -ο οποίος δεν βρέθηκε τυχαία στο στόχαστρο της Ασφάλειας τότε- της συλλογικής δράσης μέσα από τις γραμμές του Κόμματος και της ΚΝΕ, στην πίστη πάνω από όλα στον αγώνα ότι η κοινωνία που θα ικανοποιεί τις ανθρώπινες ανάγκες και όνειρα είναι ρεαλιστική.
Στο τέλος της εκδήλωσης μια ομάδα παιδιών από τους φίλους του «Κόκκινου Αερόστατου» έδωσε στον Δ. Γόντικα δύο ζωγραφιές που ετοίμασαν οι ομάδες τους για τον ίδιο και τη συγγραφέα του βιβλίου.
Η μία αποτύπωνε την πύλη του Πολυτεχνείου και έγραφε:
«Φτάνουμε από πολύ μακριά, τραβάμε πολύ μακριά. Στον σ. Δημήτρη Γόντικα με αγάπη και σεβασμό».
Και η δεύτερη αποτύπωνε την εφημερίδα της «Πανσπουδαστικής» και έγραφε: «Στην σ. Αγγελική Σωτήρη, με την ευχή για έναν κόσμο δίκαιο, όμορφο, για όλα τα παιδιά. Συνεχίζουμε».
Με λαϊκό – ρεμπέτικο γλέντι συνεχίζεται το μουσικό πρόγραμμα (ΦΩΤΟ)
Το «Κόκκινο Αερόστατο» «κυριάρχησε» και σήμερα στην κατασκήνωση (ΦΩΤΟ)
