Επιμέλεια: Μαργαρίτα Φρονιμάδη – Ματάτση //
Η επικοινωνία με την ποιήτρια Φαίδρα Ζαμπαθά—Παγουλάτου για την παραχώρηση μιας Συνέντευξης εφ’ όλης της ύλης ήταν μέσα στις επιδιώξεις μου, εδώ και πολύ καιρό. Πρόσφατα, κατάφερα να έρθω σ’ επαφή μαζί της και να της θέσω τα ερωτήματά μου.
1)Πώς ξεκινήσατε κ. Ζαμπαθά την πορεία σας στη Λογοτεχνία; Πότε και τι γράψατε για πρώτη φορά;
-Κατ’ αρχή, να σ’ ευχαριστήσω για την ιδέα αυτής της Συνέντευξης αν και πάντα δυσκολεύομαι να μιλάω για μένα. Όχι τόσο από σεμνότητα αλλά γιατί έζησα δίπλα σε σπουδαίους ανθρώπους των Γραμμάτων και της Πολιτικής. Τη γεμάτη ενδιαφέρον αυτή ζωή τη χρωστάω στη Μητέρα μου Βασούλα, που ο ιστορικός Τάσος Βουρνάς τη φώναζε Βασίς, καθώς και στον Πατέρα μου, Λογοτέχνη κι Αγωνιστή, Κούλη Ζαμπαθά.
Οι εξελίξεις στη Συρία έρχονται να γκρεμίσουν για άλλη μια φορά την αποπροσανατολιστική θεωρία που με επιμονή ανακυκλώνεται για τον πόλεμο στη Μ. Ανατολή, περί…
Το πρώτο Ποίημα που έγραψα γύρω στα 11, 12 χρόνια μου το αφιέρωσα στον «Μαραμπού», τον Ποιητή «Κόλια» Καββαδία, φίλο του πατέρα μου. Όταν ο Κόλιας ήταν ξέμπαρκος έμενε στην Κυψέλη, στην αδερφή του κι ερχότανε κάποιες Κυριακές πρωί σπίτι για καφέ. Και πάντα με μάγευαν οι παραμυθένιες του διηγήσεις από τα ταξίδια του.
2) Εάν σας ζητούσα να χαρακτηρίσετε επιγραμματικά με μία λέξη ή φράση την Ποίηση σας πως θα την χαρακτηρίζατε;
-Ποίηση λυρική, ερωτική, αφαιρετική με στοιχεία κοινωνικοπολιτικά.
3)Πόσο επηρέασε τις προσωπικές επιλογές η επαφή από πολύ μικρή ηλικία με ανθρώπους αγωνιστές του διαμετρήματος των Νίκου Μπελογιάννη και Πλουμπίδη αλλά και με πνευματικούς ανθρώπους και λογοτέχνες του μεγέθους των Λουντέμη, Βρεττάκου, Σκαρίμπα, Καββαδία, Λειβαδίτη κ.α.;
-Το πόσο δεν μπορώ να το μετρήσω. Το ότι με επηρέασαν όλοι αυτοί οι επώνυμοι της Ποίησης και γενικά των Γραμμάτων, της ομορφιάς και της αρμονίας αλλά και του Αγώνα και της Θυσίας δεν υπάρχει αμφιβολία, ότι κέρδισα πολλά θετικά στοιχεία για την πορεία μου μέσα στη Ζωή.
4)Ποιος υπήρξε από αυτούς ο πιο αγαπημένος; Θα μπορούσατε να ξεχωρίσετε κάποιον από όλους και γιατί;
-Όχι, δεν θα μπορούσα να ξεχωρίσω κανέναν, αλλά ούτε θα το ήθελα. Για μένα όλοι τους και όχι μόνο εκείνοι που αναφέρατε, αλλά ένα ευρύ φάσμα της Λογοτεχνίας μας μέσα στο οποίο μεγάλωσα, φυσικό είναι να με έχουν επηρεάσει. Ώσπου στη μετέπειτα πνευματική μου πορεία βρήκα τη δική μου ταυτότητα. Για τις πολιτικές επιρροές έμαθα να είμαι δίκαιη , έντιμη και να αγωνίζομαι για την αλήθεια και το σύνολο των ανθρώπων που διώκονται όταν παλεύουν για τα δικαιώματα τους στη ζωή.
5)Υπήρξατε στέλεχος της ΟΓΕ , Της ΕΕΔΥΕ, και του ΕΓΑΚ από πού ορμώμενη και με ποια αποκομιδή; Tι σας έχει σημαδεύσει από κείνη την περίοδο;;
-Σωστά, υπήρξα ιδρυτικό μέλος της ΟΓΕ, μέλος του Εθνικού Συμβουλίου της ΕΕΔΑ επί Προεδρίας του Καθηγητή του Πανεπιστημίου Άλκη Αργυριάδη, και Γεν. Γραμ. του ΕΓΑΚ , ορμώμενη από την έκπτωση δίκαιης εργασιακής αντιμετώπισης του λαού μας, ιδιαίτερα του γυναικείου εργατικού δυναμικού και της έλλειψης μέριμνας και σωστής κι ανθρώπινης διαβίωσης της κατώτερης τάξης, με ιδιαίτερες ευαισθησίες για τις γυναίκες και τα παιδιά.
6)Για σχεδόν δέκα χρόνια έχετε δώσει ένα μεγάλο, απόθεμα ενέργειας δικής σας στην ΕΕΛ. Προσωπικά κερδίσατε κάτι από αυτή τη συνειδητή προσφορά και συμμετοχή σας , ή όχι;
-Αυτό που κέρδισα ήταν η αγάπη και η εκτίμηση των τότε Συναδέλφων και αναφέρομαι σε ονόματα που τίμησαν τα Ελληνικά Γράμματα και το πρώτο Λογοτεχνικό Σωματείο της Χώρας όπως οι Γιάννης Ρίτσος, Τάσος Λειβαδίτης, Δημήτρης Χριστοδούλου , Ζήσης Σκάρος, Δημήτρης Φωτιάδης, Λέων Κουκούλας, Στέλιος Γεράνης, Νικηφόρος Βρεττάκος Μενέλαος Λουντέμης και ο αριθμός δεν έχει τέλος. Η ικανοποίηση όλων ήταν ότι η Εταιρία είχε μια ευυπόληπτη παρουσία τόσο μέσα στον ελλαδικό χώρο όσο και στο εξωτερικό. Μας καλούσαν σε Ευρωπαϊκά Συνέδρια και οι ανταλλαγές Λογοτεχνών καθώς και οι πολλές προσκλήσεις σε διάφορα Λογοτεχνικά φεστιβάλ, έδειχναν τις πετυχημένες επαφές και συνεργασίες.
7)Yπήρξατε «μάρτυρας» στην πολύκροτη υπόθεση Νάσιουτζικ-Διαμαντόπουλου που στιγμάτισε την Εταιρία για σειρά ετών. Κατέχοντας τότε τη θέση της Γεν. Γραμματέα της ΕΕΛ, πόσο σας επηρέασε αυτό το τραγικό συμβάν και πόσο κατά τη γνώμη σας έπληξε το κύρος της Εταιρίας;
-Σίγουρα ήταν ένα μεγάλο πλήγμα για την Εταιρία μας, εκτός του ότι χάσαμε με φριχτό θάνατο ένα εκλεκτό μέλος μας το Θανάση Διαμαντόπουλο. Θα μου επιτρέψεις να μην επεκταθώ γιατί πονάει πολύ αυτό το τραγικότατο συμβάν!!
8)Έκτοτε δεν ξαναβάλατε υποψηφιότητα για το ΔΣ της ΕΕΛ, αλλά ούτε και για κάποιο από τα όργανα ή τις Επιτροπές της. Συνετέλεσε αυτό το γεγονός ή είναι άλλος ο λόγος της αποχής σας;
-Είναι αλήθεια ότι με επηρέασε πολύ το γεγονός αυτό αρνητικά, αλλά δεν ήταν μόνο αυτό. Πέρασα πολύ δύσκολα με την αρρώστια του Συντρόφου μου καθώς και της Μητέρας μου διότι τους είχα και τους δύο άρρωστους την ίδια εποχή.
9) Σήμερα, απ’ όσο γνωρίζω, εξακολουθείτε να είστε μάχιμη και στην πρώτη γραμμή της λογοτεχνικής κίνησης, αν και δεν συμμετέχετε σε κάποιο από τα όργανα της ΕΕΛ.
-Πάντα αισθάνομαι μάχιμη, όσο μου επιτρέπει η υγεία μου, αν και δεν έχω σοβαρά προβλήματα. Τώρα θέλω να διαβάζω περισσότερο και ιδιαίτερα τους νέους συναδέλφους. Είμαι λίγο απογοητευμένη γιατί η ιστορική Εταιρία μας έχει χάσει την αίγλη της και την απόδοσή της όπως και την αγωνιστικότητα της. Διακρίνω μια απομόνωση από τα κοινά.
10) Σε αυτή την τελευταία παρατήρηση, θα μου επιτρέψετε να εκφράσω την πεποίθηση ότι το νέο Δ.Σ., όπου συμμετέχω και η ίδια, θα καταφέρει να προσανατολίσει την ΕΕΛ, ξανά, προς αυτή την αγωνιστική κατεύθυνση, που νοσταλγείτε. Ως προς τους νέους συναδέλφους και όσον αφορά στη στάση σας απέναντί τους, τι έχετε να πείτε; Ισχύει ότι γενικά τους ενθαρρύνετε και τους βοηθάτε με κάθε δυνατό τρόπο;
-Αυτό είναι αλήθεια γιατί πολλοί Συνάδελφοι επιθυμούν να τους παρουσιάσω τα Βιβλία τους ή να απαγγείλω τα ποιήματά τους , ή και ακόμα να συντονίσω τυχόν ομιλίες τους γι αυτό και με την ευκαιρία θα ήθελα να τους ευχαριστήσω όλους.
11)Η εργογραφία σας πλησιάζει τα 30 Λογοτεχνικά έργα, το ένα καλύτερο από το άλλο. Εσείς ξεχωρίζετε κάποιο από αυτά τα Βιβλία;;
-Όχι γιατί όλα έχουν βγει μέσα από το μυαλό μου και την καρδιά μου, μέσα από πόνο παρά από χαρά αν και είμαι αισιόδοξος άνθρωπος από παιδί . Τώρα αν έχω κάτι καταφέρει αυτό θα το κρίνουν οι άλλοι και όχι εγώ. Αυτό όμως που μπορώ να τονίσω με το χέρι στην καρδιά είναι ότι είμαι ειλικρινής πέρα για πέρα με τους αναγνώστες μου.
12)Πόσο αναγκαία θεωρείτε κ. Ζαμπαθά την παράλληλη δράση στα πλαίσια της κοινωνίας και της λογοτεχνικής οικογένειας. Και πόσο αυτή η δράση μπορεί να μπει τροχοπέδη στην ατομική δημιουργική πορεία και λογοτεχνική παραγωγή;;
-Τις παράλληλες δράσεις τις θεωρώ αναγκαίες στο πλαίσιο του δυνατού γιατί ένα μέρος αυτών των δράσεων βοηθάνε και το λογοτεχνικό έργο γιατί η απόκτηση εμπειριών μέσα από τους αγώνες και την πάλη δίνουν ζωντάνια στη λογοτεχνία και την αλήθεια της.
13) Πόσο τραγικό στάθηκε για σας το γεγονός της μακρόχρονης ασθένειας του συντρόφου σας και τι σημάδια άφησε στην ψυχή σας;
-Τα 11 χρόνια της ασθένειάς του, τα αφιέρωσα μόνο σ’ εκείνον που το άξιζε και του το χρωστούσα γιατί, αν δεν ήταν εκείνος να με βοηθήσει ν ανοίξω τα φτερά μου, δεν θα είχα κάνει κάτι άξιο λόγου. Γι αυτό τον ευγνωμονώ, όπως και τους γονείς μου, που στάθηκαν πάντα δίπλα μου στις πνευματικές και κοινωνικές μου επιλογές, που κάποτε υπήρξαν κι επικίνδυνες, λόγω νεανικής επαναστατικότητας.
14)Παρ’ όλο το δράμα που βιώνατε εκείνη την περίοδο θεωρώ πως υπήρξατε αρκετά δημιουργική και παραγωγική θα έλεγα, λογοτεχνικά. Λειτούργησε λυτρωτικά πιστεύετε τότε η Λογοτεχνία για σας;;
-Η λύτρωση ήρθε μόνη της γιατί δεν ένιωσα ποτέ ενοχές, αφού εξάντλησα όλα τα ανθρώπινα μέσα που υπάρχουν για την άρτια θεραπευτική του αγωγή και με την απεριόριστη αγάπη και συμπαράσταση μου, όχι μόνο σ’ εκείνον, αλλά και στους τρυφερούς κι έξοχους γονείς μου. Δεν μπορώ να πω ότι έγραψα πολλά, απλά υπήρξανε στιγμές που πνιγόμουνα και το γράψιμο με βοήθησε να ξεπεράσω συναισθηματικούς ύφαλους.
15)Πάνω στο θέμα Μπελογιάννη –Πλουμπίδη, όπως προκύπτει από την έκδοση του σχετικού ντοκουμέντου, που σας κληροδότησε ο Κούλης Ζαμπαθάς, ο Πατέρας σας, τι θα είχατε να πείτε;
-Όταν ό Πατέρας είχε καταπέσει πολύ κι ένιωθε ότι ερχόταν το τέλος, μου έδωσε το χειρόγραφο του Βιβλίου που είχε γράψει για τους δύο αυτούς ήρωες. Τότε μου είπε: – Να το δημοσιεύσεις , μόλις μπορέσεις. Εδώ είναι όλη η αλήθεια . Το διάβασα αρκετό καιρό μετά, όταν η ζωή μας έπαιρνε άλλο χρώμα χωρίς τον Πατέρα. Εκεί βρήκα όλες τις απαντήσεις που είχα για εκείνη την περίοδο της ζωής μας, δίπλα σ’ εκείνους τους αξιαγάπητους ανθρώπους, που χτίσανε τον χαρακτήρα μου στα πιο ευαίσθητα χρόνια της ζωής μου, και μου μάθανε πόσο κοστίζει η ανθρώπινη ζωή , αλλά και πόσο κινδυνεύει ακόμη και σ’ ένα δευτερόλεπτο. Στο Βιβλίο αυτό γνώρισα μια άλλη πτυχή του Πατέρα, εκτός από τον Ποιητή, έναν γενναίο ,έντιμο αγωνιστή που τον αγαπώ και τον θαυμάζω ακόμη περισσότερο.
16)Τι άλλο μας ετοιμάζετε κ. Ζαμπαθά;
-Όλο κάτι γράφω, όπως γνωρίζεις, είναι πια τρόπος ζωής το γράψιμο για μας!!
17)Κλείνοντας τη Συνέντευξη μας τι θα είχατε να συστήσετε στους νέους ποιητές και λογοτέχνες;
-Όσο για τους νέους δεν συνηθίζω να κάνω τη δασκάλα και δεν μου αρέσει. Οι νέοι όταν αγαπάνε κάτι με πάθος είναι σίγουρο ότι θα το κάνουν καλά ,ίσως μου αναφέρεις και το ταλέντο , ναι, είναι κι αυτό αλλά συνήθως αγαπάς αυτό στο οποίο έχεις κλήση δηλ. ταλέντο!!! Θάλεγα ακόμη να διαβάζουν πολύ και να μη ξεχνάνε τους μεγάλους μας, γιατί μας έχουν αφήσει μια πλούσια κληρονομιά που στέκει φάρος φωτεινός στην Ελληνική Λογοτεχνία. Εμείς στο Πατρικό μου ζούσαμε φτωχικά μέσα σε μια κοινωνική επιφάνεια, ο Πατέρας ανώτερος υπάλληλος της Προεδρίας της Κυβερνήσεως, ωστόσο πνευματικά ζούσαμε πλουσιοπάροχα γιατί κάθε Κυριακή διαβάζαμε Ποίηση.
-κ. Ζαμπαθά ευχαριστώ πολύ για την τιμή που μου κάνατε να μου παραχωρήσετε αυτήν τη συνέντευξη και να μου αφιερώσετε τον πολύτιμο χρόνο σας. Εύχομαι να εκπληρωθούν στο ακέραιο όλες σας οι προσδοκίες.
