Ιδιαίτερη προβολή έχει και στη χώρα μας το βιβλίο του Άγγλου ιστορικού Τζέφρι Ρόμπερτς «Η βιβλιοθήκη του Στάλιν. Ένας δικτάτορας και τα βιβλία του» (μτφρ. Βαγγέλης Τσίρμπας, εκδ. Gutenberg). Αφορμή για τους παρακάτω σχολιασμούς τα όσα αναφέρει ο συγγραφέας του στην ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ (28/4)

Καταρχήν ό ίδιος ο τίτλος «Ήταν ένας διανοούμενος δικτάτορας» ξεκινά με δύο παραδοχές που αφενός είναι αντιφατικές και αφετέρου δείχνουν και τις βαθύτερες ιδεολογικές πεποιθήσεις αλλά και στοχεύσεις του ίδιου του συγγραφέα.

1. Η πραγματικότητα την οποία ο συγγραφέας αναγκάζεται ουσιαστικά να παραδεχτεί είναι ότι ο Στάλιν ήταν «βιβλιοφάγος». Κάτι που έρχεται σε αντίθεση με τα όσα χρόνια τώρα καλλιεργούν σε βάρος του ότι ήταν «αμόρφωτος, άξεστος, θεωρητικά ανεπαρκής» σε σχέση με τις ανάγκες αλλά και τους άλλους ηγέτες της Επανάστασης. Και μόνο το γεγονός ότι « τη στιγμή του θανάτου του, ο 1953 η βιβλιοθήκη του αριθμούσε περίπου 25.000» δείχνει την ευρυμάθεια του. Και φυσικά δεν είχε τα βιβλία για να στολίζουν τη βιβλιοθήκη του, αλλά όπως τονίζεται  ο Στάλιν «κύκλωνε τους τίτλους, υπογράμμιζε φράσεις και παραγράφους που τον αφορούσαν, κύκλωνε το κείμενο…ήταν τα λεγόμενα «πομέτκι», οι σημειώσεις που έκανε ανάμεσα στις σειρές, στο εξώφυλλο, στο οπισθόφυλλο και στα περιθώρια των σελίδων των βιβλίων του.» Κάτι που κάνει όποιος μελετά ουσιαστικά και επίμονα ένα βιβλίο και που στοχεύει για τη ολόπλευρη αξιοποίηση των γνώσεων, σκέψεων, συναισθημάτων κ.α που αποκομίζει απ’ αυτό.
2. Όπως παραδέχεται ο συγγραφέας «Ο Στάλιν συνέλεγε βιβλία μανιωδώς. Διάβαζε κυρίως ιστορίας, μαρξιστική θεωρία και φιλοσοφία. Διάβασε επίσης χιλιάδες μυθιστορήματα και έργα λογοτεχνίας…Διάβαζε μόνο στα γεωργιανά και στα ρώσικα και γι’ αυτό ζητούσε να μεταφραστούν τα βιβλία δυτικών συγγραφέων..». Αναφέρουμε: Μαρξ, Ενγκελς, Λένιν, μα και Τολστόι, Ντοστογιέφσκι, Γκόγκολ, Τσέχοφ, Σαίξπηρ, Θερβάντες, Σίλερ, Χάινε, Ουγκό, Θάκερι, Μπαλζάκ – ορισμένα από τα μεγαθήρια της παγκόσμιας λογοτεχνίας δηλαδή. Και μόνο αυτή η παραδοχή δείχνει ότι στη πράξη και στον τομέα της ανάγνωσης- γνώσης εφάρμοζε αυτό που είχε τονίσει ο Κ. Μαρξ ότι «τίποτε το ανθρώπινο δεν μου είναι ξένο» καθώς και ότι «Η Γνώση είναι δύναμη» του Λένιν . Και όλα αυτά σε συνθήκες σοσιαλιστικής οικοδόμησης με τις τεράστιες δυσκολίες που υπήρχαν, με τον τεράστιο όγκο δουλειάς που είχε καθημερινά να εκπληρώσει ως ηγέτης της ΕΣΣΔ αλλά και του κομμουνιστικό κόμματος και όχι π.χ από την «ασφάλεια του γραφείου» που θα είχε ένας ακαδημαϊκός.
3. Με βάση τα παραπάνω θα πρέπει ο συγγραφέας να δικαιολογήσει (όπως άλλωστε έχει κάνει και σε προηγούμενα βιβλία του) την αντίληψη του ότι ο Στάλιν ήταν δικτάτορας. Έτσι καταφεύγει σε ανιστόρητες κενολογίες και σε «ψυχολογικού χαρακτήρα» ψευτοαναλύσεις που δεν αντέχουν σε στοιχειώδη κριτική. Αναφέρει στη συνέντευξη: «Ήταν δικτάτορας ακριβώς επειδή ήταν διανοούμενος. Ήταν τα πολιτικά πιστεύω και οι ιδέες του Στάλιν το κίνητρο για τη βάναυση δικτατορία του». Εδώ ο συγγραφέας πετάει τον μανδύα του ιστορικού και δείχνει αυτό που πραγματικά είναι. Εχθρός της μαρξιστικής-λενινιστικής διδασκαλίας και ιδεολογίας, ένας απλός αντικομμουνιστής! Όσο δε αφορά τις «ψυχολογικές ερμηνείες» αναφέρει: «Τα βιβλία ήταν κάτι σαν το ψυχικό καταφύγιο του δικτάτορα…Μόνος του μέσα στα βιβλία του ο Στάλιν έβρισκε παρηγορά και πνευματική τροφή». Εδώ απλά να τονίσουμε ότι η επιστήμη της ψυχολογίας «σηκώνει ψιλά τα χέρια».

Θα μπορούσαμε να συνεχίσουμε και σε άλλες παρατηρήσεις. Δεν θα το κάνουμε γιατί πολύ απλά η ενασχόληση, μ’ ένα ακόμη βιβλίο που έχει εκδοθεί και διαστρεβλωτικά- συκοφαντικά αναφέρεται για το έργο του, 70 χρόνια μετά το θάνατό του, δείχνει το συνεχιζόμενο φόβο της αστικής τάξης απέναντι στο έργο του και στη συμβολή του στη σοσιαλιστική οικοδόμηση. Η ιστορία όμως θα προχωρήσει!