Πάνε ~15 χρόνια που ο Μανώλης Ρασούλης, έγραψε το «λεμόνι στην πορτοκαλιά» (μουσική: Βάσω Αλαγιάννη – Πρώτη εκτέλεση Νίκος Παπάζογλου): Φυσάει βοριάς απ’ το νοτιά \ κι όλα τα παίρνει πέρα αγάπες, όνειρα, φιλιά, γλυκό μου και σκοτεινιάζει η μέρα \ Άλλο θα πει Χαλκιδική, μωρό μου κι άλλο θα πει Χαλκίδα \ αλλού μου έλεγες πως πας, γλυκό μου μα εγώ αλλού σε είδα …
100+ χρόνια πριν (καταγεγραμμένο, προφανώς στην πράξη «από πάντα») οι «λίβες» της Μεσσηνίας και της Πελοποννήσου δεν είχαν να ζηλέψουν τίποτε από τη σκόνη που μας ταλανίζει, μέσω ΜΜΕ και ΜΚΔ (σσ. αρχ. Λίψ _ άνεμοι ΝΔ ξηροί και θερμοί και _κατ’ επέκταση, πολύ ζεστός και καταστροφικός, για τη γεωργία βλ. «και των εχθρών τα φουσάτα … «σαν το λίβα που καίει τα σπαρτά», το γνωστό πάλαι ποτέ άσμα, του «ιδού ο στρατός σας»)
Αφρικανική σκόνη ονομάζεται αιολική ορυκτή σκόνη βασικά από την έρημο Σαχάρα _έκτασης εννέα εκατομμυρίων τετραγωνικών χιλιομέτρων, από τον Ατλαντικό ωκεανό έως την Ερυθρά Θάλασσα και από τη Μεσόγειο θάλασσα μέχρι την κοιλάδα του ποταμού Νίγηρα και την περιοχή του Σουδάν στο νότο. Η Σαχάρα είναι η μεγαλύτερη πηγή αιολικής σκόνης στον κόσμο, με ετήσιους ρυθμούς παραγωγής περίπου 400-700 Χ 106 τόνους/έτος, που είναι σχεδόν το ήμισυ όλων των εισροών της αιολικής ερήμου στον ωκεανό. Η σκόνη της Σαχάρας παράγεται συχνά από φυσικές διεργασίες, όπως οι ανεμοθύελλες, και δεν φαίνεται να επηρεάζεται σε μεγάλο βαθμό από τις ανθρώπινες δραστηριότητες, που επηρεάζουν όμως τη σύνθεσή της.
Η σκόνη που πέφτει στον Ατλαντικό Ωκεανό και τη Μεσόγειο Θάλασσα έχει μικρό % διαλυτού σιδήρου. Παράγοντες που συμβάλλουν στη διαλυτότητα της σκόνης είναι το μέγεθος των σωματιδίων, η μεταλλική σύνθεση της, η θερμοκρασία του νερού και το pH του. Τα οργανικά μόρια που ονομάζονται συνδέτες μπορούν επίσης να αυξήσουν τη διαλυτότητα του σιδήρου και να τον κάνουν πιο προσιτό στους οργανισμούς για χρήση για πρωτογενή παραγωγή. Αφρικανική σκόνη έχει βρεθεί στη Σκανδιναβία, την Ιαπωνία και σε άλλες περιοχές.
Σύμφωνα με καταγγελία της «Ενωτικής Συνδικαλιστικής Κίνησης ΥΠΑ» την Πέμπτη 22/08/2024, κατά τη διάρκεια περιόδου αυξημένης αεροπορικής κίνησης, περίπου στις 21:00 και για πάνω από…
Για «κύμα αφρικανικής σκόνης», μιλούν πλέον οι πάντες, μεταξύ αυτών ο καθηγητής Πνευμονολογίας, Θεόδωρος Βασιλακόπουλος, τονίζοντας ότι ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δείξουν τόσο οι ευπαθείς ομάδες, όσο και οι άνθρωποι που έχουν συμπτώματα, αλλά δεν γνωρίζουν ότι πάσχουν από χρόνια νόσο, ο Δημοσθένης Σαρηγιάννης, καθηγητής Περιβαλλοντικής Μηχανικής ΑΠΘ, που τόνισε ότι _ όχι αυτή καθεαυτή αλλά η συχνότητα και η ένταση εμφάνισης της αφρικανικής σκόνης στην Ευρώπη, έχουν να κάνουν και με την κλιματική αλλαγή
Οι κίνδυνοι που καραδοκούν
Μάλιστα, όπως είπε, ο Δ. Σαρηγιάννης το εν λόγω γεγονός θα πρέπει να μας κινητοποιήσει και να αρχίσουμε να παίρνουμε αυτή την κατάσταση πολύ πιο σοβαρά. Μιλώντας για τη διαδρομή που διανύουν τα σωματίδια μέχρι να φτάσουν στη χώρα μας ανέφερε ότι εκτός από το σημαντικό ποσοστό μετάλλων -βασικό χαρακτηριστικό της σύστασης του εδάφους στην έρημο- που μεταφέρουν απορροφούν στο ταξίδι αυτό σωματίδια και ρύπους από εκείνες τις περιοχές. Υπάρχει μια σχετική ανησυχία όχι για σήμερα μόνο, αλλά γενικότερα, για τη μεταφορά και παθογόνων μικροοργανισμών που πραγματικά δεν ενδημούν στο δικό μας περιβάλλον.
Αναφορικά με το πώς επηρεάζει τη ζωή των κατοίκων σε Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη, όπου υπάρχει ταυτόχρονα το νέφος, όπως δήλωσε στην ΕΡΤ, τις ημέρες που υπάρχει έξαρση του φαινομένου καλό θα ήταν να φοράμε μάσκα και να χρησιμοποιούμε συσκευές απολύμανσης του αέρα _οπωσδήποτε οι ευπαθείς ομάδες και προαιρετικά εμείς (;;) οι υπόλοιποι.
Αφρικανική Σκόνη –
Ένας ανεπιθύμητος επισκέπτης
Για πιο λόγο είναι βλαβερή η αφρικανική σκόνη;
Η σκόνη που ταξιδεύει από την Αφρική μεταφέρει βαρέα μέταλλα και στοιχεία όπως μόλυβδο, αρσενικό, μαγγάνιο, χρώμιο , ψευδάργυρο κ.α. Για την ύπαρξη των επικίνδυνων αυτών ουσιών στη μεταφερόμενη σκόνη ευθύνεται, κατά κύριο λόγο, η ανθρωπογενής μόλυνση στις αφρικανικές ερήμους, πέρα από την κίνηση οχημάτων, καύση των σκουπιδιών και παλιότερα ο πόλεμος στη Λιβύη και αλλού η απόρριψη αποβλήτων από τις “πολιτισμένες” _ιμπεριαλιστικές χώρες που διαχειρίζονται την εύθραυστη ειρήνη στην περιοχή.
Τα σωματίδια που φτάνουν στην Ελλάδα είναι τα μικρότερα και τα ελαφρύτερα, διότι τα βαρύτερα καθιζάνουν στη διαδρομή. Όσο πιο μικρό είναι το μέγεθος ενός σωματιδίου τόσο ευκολότερα συνδέεται με άλλα βλαβερά μόρια που προέρχονται από τους ρύπους των αυτοκινήτων σε μία πόλη με αποτέλεσμα να γίνονται πιο βλαβερά. Επίσης, όσο πιο μικρό είναι το μόριο ενός αιωρούμενου σωματιδίου _<10μm, τόσο ευκολότερα εισέρχεται μέσα στον πνεύμονα και επομένως τόσο περισσότερο ερεθιστικό και βλαβερό είναι, ειδικά για τις ευπαθείς ομάδες.
Τι μπορεί να προκαλέσει
η Αφρικανική σκόνη;
Η σκόνη μπορεί να προκαλέσει επιδείνωση-παρόξυνση των αναπνευστικών ή καρδιολογικών νοσημάτων _για αυτούς που πάσχουν, για παράδειγμα από άσθμα (παιδιά ή ενήλικες) ή ΧΑΠ _ Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια: συχνά _αλλά όχι πάντα, χειροτερεύουν τις μέρες αυτές καθώς η σκόνη είναι ερεθιστική τους πνεύμονες (σσ. τα 2 αυτά νοσήματα αφορούν στο 15-18% του πληθυσμού). Πιο ευαίσθητοι οι ηλικιωμένοι, οι ασθενείς που πάσχουν και από άλλα νοσήματα (πχ καρδιολογικά), όσοι η νόσος τους χαρακτηρίζεται μέτρια ή σοβαρή κλπ.
Δεν είναι τυχαίο ότι τις ημέρες που υπάρχει Αφρικανική σκόνη αυξάνονται οι εισαγωγές στα νοσοκομεία και τα κρούσματα θανάτων _όχι πολύ αλλά στατιστικά αυξάνονται, όπως και οι επισκέψεις στους ιατρούς. Το φαινόμενο αυτό είναι εντονότερο στην Αθήνα –λόγω της μόνιμης μόλυνσης- αλλά και νότι (στην Κρήτη πχ) λόγω της πιο κοντινής απόστασης με την Αφρική.
Ποια είναι τα συμπτώματα; Δύσπνοια, βήχας, βάρος στο στήθος, συριγμός και προκάρδιο άλγος που δεν περνάνε με την αγωγή «ανακούφισης- έκτακτης ανάγκης» που έχει δοθεί σε κάθε ασθενή ανάλογα με το νόσημα του.
Οι ασθενείς θα πρέπει να αποφεύγουν κάθε άσκοπη δραστηριότητα σε εξωτερικούς χώρους και οπωσδήποτε την άσκηση τις μέρες αυτές _κυρίως
- Όσοι πάσχουν από αναπνευστικά νοσήματα και κυρίως από άσθμα και ΧΑΠ
- Οι ασθενείς με καρδιολογικά προβλήματα
- οι ηλικιωμένοι
- Να παραμένουν σε κλιματιζόμενους χώρους οπού τα κλιματιστικά να έχουν σωστά συντηρηθεί
- Να λαμβάνουν κανονικά την φαρμακευτική τους αγωγή (όσοι πάσχουν από καρδιοαναπνευστικά)
- Να ενημερώσουν αμέσως τον πνευμονολόγο ή τον καρδιολόγο τους εάν εμφανίσουν συμπτώματα όπως δύσπνοια, βήχας, βάρος στο στήθος ή προκάρδιο άλγος.
- Αποφυγή άσκοπων μετακινήσεων με αυτοκίνητα καθώς, όπως αναφέραμε, οι ρύποι των οχημάτων συμβάλουν στο να γίνεται πιο τοξική και ερεθιστική η σκόνη από την Αφρική, ενώ παράλληλα η έκθεση σε αυτές αυξάνεται.
