Γράφει ο Πάνος Αλεπλιώτης //
«Στα τέλη του Φεβρουαρίου 1919, οι στρατιώτες του Β τάγματος του 339ου Συντάγματος του Αμερικάνικου εκστρατευτικού σώματος έφτασαν στα οριά τους όταν η δράση έδωσε τη θέση της στην ανταρσία.
Οι Αμερικανοί στρατιώτες νόμιζαν πως θα αντιμετωπίσουν τους Γερμανούς στο Δυτικό Μέτωπο. Όμως τρεις μήνες μετά την ανακωχή της 11 Νοεμβρίου όπου έληξε ο Α Παγκόσμιος πόλεμος, ακόμη πολεμούσαν τους επαναστάτες Μπολσεβίκους στην Ρωσία στον παγωμένο Βορρά.
Δεκάδες συναδελφοί τους είχαν υποκύψει από γρίπη στο ταξίδι στη θάλασσα για το ρωσικό λιμάνι του Αρχάγγελου. Άλλοι είχαν σκοτωθεί στη μάχη με έναν εχθρό, οπλισμένο με την τοπική γνώση στα μονοπάτια και τα χωριά. Πληγωμένοι Αμερικάνοι είχαν παγώσει μέχρι θανάτου περιμένοντας διάσωσης στα χιονισμένα δάση». Έτσι αρχίζει το άρθρο του Michael M. Phillips στην Wall street journal.
Μέρος Η’. Η Ανταρσία. Πότε θα γυρίσουμε σπίτι;
Οι διοικητές, ελπίζοντας να καταστείλουν το φουσκωμένο κύμα αναταραχής, έβγαλαν το Β τάγμα από το μέτωπο και αφήσαν τους αντάρτες ατιμώρητους. Σε αντάλλαγμα, ο Henkelman υποσχέθηκε να χρησιμοποιήσει την επιρροή του για να ηρεμήσει τα πράγματα.
Το πρωί της 30 Μαρτίου 1919, το τάγμα Μ αναπαύοταν, στο πίσω μέρος ενός στρατοπέδου στα περίχωρα του Αρχαγγέλου. Οι στρατιώτες συγκεντρώθηκαν γύρω από μια σόμπα, διαμαρτυρόμενοι. Η αίσθηση της αδικίας του κάθε ένα ανθρώπου από τους συντρόφους, κατέληξε σε ένα κρεσέντο θυμού. Είχαν υπομείνει βροχή, χαλάζι, χιόνι, βάδισαν μέσα σε βάλτους και ρυάκια και έχασαν άνδρες στη μάχη.
Μερικοί από τους στρατιώτες είχαν λάβει γράμματα απο το Ντιτρόιτ με αποκόμματα εφημερίδων σχετικά με δηλώσεις ενός γερουσιαστή των ΗΠΑ που αμφισβητούσε την ορθότητα της αποστολή του 339ου στην Ρωσία. Ήταν η στιγμή για τον αρχιλοχία να τους διατάξει να φορτώσουν τα έλκηθρα και να επιστρέψουν στο μέτωπο. Οι άνδρες αρνήθηκαν να αφήσουν τον στρατώναν και απειλούσαν με ανταρσία εάν η Ουάσιγκτον ορίσει μια ημερομηνία απόσυρσης.
Ο λοχίας το αναφέρει στον λοχαγό και αυτός ειδοποιεί τον Συνταγματάρχη πως ξεκίνησε ανταρσία. Ο συνταγματάρχης ήταν αξιωματικός του τακτικού στρατού και είχε κερδίσει το μετάλειο Τιμής, Medal of Honor, το υψηλότερο στρατιωτικό βραβείο του έθνους, όταν κάτω από εχθρικά πυρά κατόρθωσε να σώσει έναν στρατιώτη από πνιγμό κατά την εξέγερση στις Φιλιππίνες το 1899. Τον περιέγραφε η εφημερίδα Grand Rapids Herald ως «Καλό Αμερικανό αξιωματικό σε κάθε ίντσα του» Ο συνταγματάρχης συγκέντρωσε τους στρατιώτες και τους υπενθύμισε ότι η ποινή για ανταρσία ήταν ο θάνατος. «Γιατί πολεμάμε στην Ρωσία;» ρώτησαν οι άνδρες.
Ο συνταγματάρχης Stewart είπε ότι δεν ήξερε γιατί. « Μπορεί εκεί (στην Ουάσιγκτον) να υπάρχουν άλλοι λόγοι, εδώ όμως υπάρχει ένας καλός λόγος γιατί πρέπει να πολεμήσουμε» είπε στους στρατιώτες. «Αν δεν πολεμήσουμε, θα αφανιστούμε όλοι».
Ο συνταγματάρχης ζήτησε όποιος αρνείται ακόμη να ακολουθήσει τις διαταγές να κάνει ένα βήμα προς τα εμπρός. Κανένας δεν κουνήθηκε. Οι άνδρες συμφώνησαν να επιστρέψουν στο μέτωπο μόνο μετά την απελευθερωση κάποιου που είχε ήδη συλληφθεί. Οι αξιωματικοί συμφώνησαν.
Οι άνδρες απρόθυμα φόρτωσαν τα έλκηθρα, διέσχισαν τον παγωμένο ποταμό Dvina και επιβιβάστηκαν στο τρένο γιά το μέτωπο. Σύντομα βρέθηκαν κάτω από την επίθεση του πυροβολικού και τις επιδρομές των Μπολσεβίκων. Οι λογοκριτές δεν μπορούσε να κρατήσουν ήσυχους τους εξεγερμένους. Η εφημερίδα The Grand Rapids Herald κυκλοφόρησε με πρωτοσέλιδο τίτλο: « Η ανταρσία στη Ρωσία βάζει σε συναγερμό την πρωτεύουσα: -Γενικό ξέσπασμα στο 339ο Σύνταγμα. – Οι άνδρες αποτελούν τώρα μια ανοιχτή απειλή.-Πότε θα γυρίσουμε σπίτι; Οι άντρες θέλουν να ξέρουν.»
Επιστροφή
Ο Πρόεδρος Wilson είχε ήδη ακούσει πολλά. Τον Μάρτιο, συναντήθηκε στο Παρίσι με τον νέο διοικητής της Βόρειας Ρωσίας Ταξίαρχο Wilds P. Richardson και του είπε να αποσύρει τα αμερικανικά στρατεύματα από τον Αρχάγγελο μόλις λειώσει ο πάγος στην Λευκή Θάλασσα.
Στις 8 Απριλίου 1919, ο συνταγματάρχης Stewart είπε στους άνδρες του ότι θα γυρίσουν σπίτι. Υπενθύμισε επίσης την υποχρέωσή τους να αγωνιστούν μέχρι το τέλος. « Δεν πρέπει να ξεχαστεί ούτε για μιά στιγμή ότι η φήμη που δημιουργεί ένας Αμερικάνος για το εαυτό του στην υπηρεσία της χώρας του θα τον ακολουθεί σε όλη του την ζωή» προειδοποίησε ο συνταγματάρχης.
Ο κύριος όγκος των δυνάμεων των ΗΠΑ αποσύρθηκε μέχρι το τέλος του Ιουνίου 1919. Τα στοιχεία λένε πως, 6.083 Αμερικανοί υπηρέτησαν στην Βόρεια Ρωσία. Από αυτούς, 144 σκοτώθηκαν στην μάχη ή υπέκυψαν στα τραυματά τους και 100 πέθαναν από ασθένεια, αυτοκτονία ή ατύχημα. Άλλοι 305 επέζησαν με τραύματα από βόμβες, πυροβολισμούς και άλλους τραυματισμούς.
Οι Βρετανικές δυνάμεις αποσύρθηκαν από τον Αρχάγγελο μέχρι το τέλος του Σεπτεμβρίου 1919 και οι Μπολσεβίκοι κατέλαβαν την πόλη από τους Λευκούς τον Φεβρουαρίου 1920. Η άλλη αμερικανική αποστολή στη Σιβηρία τελείωσε το 1920.
ΔΕΙΤΕ ΤΑ ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΑ: Όταν οι Αμερικάνοι συνάντησαν τους μπολσεβίκους
________________________________________________________________________________________________
Πάνος Αλεπλιώτης Δημοτικός σύμβουλος Πυλαίας Θεσσαλονίκης 87/90 και 99/2002. Αντιδήμαρχος Πυλαίας από το 1987 έως και το 1990 και από το 1999 έως και το 2000. Εργάστηκε σαν γεωλόγος, περιβαλλοντολόγος και χωροτάκτης στην Ελλάδα και στην Σουηδία