Γράφει ο Νίκος Μόττας //
«Τα παιδιά θέλουν παπούτσια/ τα παιδιά θέλουν ψωμί/ θέλουνε και φάρμακα/ δούλεψε και συ/ Γέλα κλαίγε κι όλο λέγε/ το παιδί: ζωή./ Τίποτ’ άλλο, Ζωή./ Ζύμωνε στη σκάφη/ πρώτο σου ζυμάρι, πρώτο σου ψωμί/ ένα καλυβάκι μια μικρούλα αυλή/για το παιδί./ Ζύμωνε το χώμα/ με το δάκρυ δάκρυ/ φτιάξε ένα χωμάτινο πουλί/ να πετάει τη νύχτα/ και να κελαηδεί/ για το παιδί./ Τούτη είναι η ζωή μας/ τούτο το μεγάλο, τίποτ’ άλλο/ γέλα κλάψε, πες ό,τι θες/ Το παιδί ζωή: ζωή/ τίποτ’ άλλο.»! — Γιάννης Ρίτσος, Για το παιδί.
Ο Ντόρσεν είναι μόλις οκτώ ετών. Κανονικά θα έπρεπε να παίζει με τους φίλους του, να πηγαίνει σχολείο, να ζει ανέμελα όπως κάθε παιδί της ηλικίας του. Ωστόσο, ο Ντόρσεν ζει μια διαφορετική ζωή: ξυπόλητος και πεινασμένος εργάζεται 12 ώρες την ημέρα σε ορυχείο εξόρυξης κοβαλτίου στη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό. Ο Ντόρσεν δεν είναι μόνος του σε αυτό το κάτεργο της παιδικής εργασίας.
Παιδιά ακόμη και 4 ετών, όπως η μικρή Μόνικα, δεν ξέρουν τι σημαίνει παιχνίδι. Ενδεχομένως να μην προλάβουν ποτέ να μάθουν. Βουτηγμένα στις λάσπες, υπό αντίξοες και επικίνδυνες συνθήκες, με τα γυμνά τους χέρια συλλέγουν πέτρες που περιέχουν κοβάλτιο- την αναγκαία πρώτη ύλη που χρησιμοποιείται στις μπαταρίες ιόντων λυθίου και αποτελεί απαραίτητο υλικό για την κατασκευή προϊόντων υψηλής τεχνολογίας, όπως τα smartphones.
Παγκόσμια Ημέρα κατά της παιδικής εργασίας σήμερα, 12η Ιούνη, και παρά τον διακηρυγμένο στόχο του ΟΗΕ για την εξάλειψη της παιδικής εργασίας έως το 2025, η πραγματικότητα της καπιταλιστικής βαρβαρότητας είναι αμείλικτη. Αυτό επιβεβαιώνεται από τα πρόσφατα στατιστικά στοιχεία της UNICEF και της Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας (ILO):
Σε 160 εκατομμύρια ανέρχεται ο αριθμός των παιδιών ηλικίας 5 έως 17 ετών που απασχολούνται σε εργασίες παγκοσμίως. Ο αριθμός των αγοριών ανέρχεται σε 97 εκατομμύρια και των κοριτσιών σε 63 εκατομμύρια (2020), δηλαδή σχεδόν το 1/10 του συνολικού πληθυσμού των παιδιών σε όλο τον κόσμο.
Για πρώτη φορά τα τελευταία 20 χρόνια, μεταξύ 2016 και 2020 παρατηρήθηκε αύξηση του αριθμού των παιδιών που αναγκάζονται/εξαναγκάζονται να εργαστούν.
Από το 2016 ο αριθμός των παιδιών που εργάζονται στους λεγόμενους επικίνδυνους τομείς, όπου κινδυνεύει η σωματική και ψυχική τους υγεία, αυξήθηκε ραγδαία από 6,5 εκατομμύρια σε 79 εκατομμύρια!
Κάθε χρόνο 22.000 παιδιά σκοτώνονται κατά την διάρκεια της εργασίας τους ή από επιπλοκές αυτής.
1 στα 4 θύματα εμπορίας ανθρώπων (human trafficking) είναι παιδιά που εξαναγκάζονται σε εργασία, συμπεριλαμβανομένης της πορνείας.
Την τελευταία τετραετία, στην υποσαχάρια Αφρική, η ακραία φτώχεια οδήγησε περίπου 16,6 εκατομμύρια ανήλικους στην παιδική εργασία.
Στον καπιταλιστικό «παράδεισο» των ΗΠΑ, μισό εκατομμύριο παιδιά ηλικίας 7 και 8 ετών εργάζονται έως και 16 ώρες ημερησίως σε καπνοχώραφα για λογαριασμό μεγάλων μονοπωλιακών ομίλων όπως η Phillip Morris, British American Tobacco, Imperial Tobacco Group, Lorrilard κλπ.
Το φαινόμενο της παιδικής εργασίας δεν είναι άγνωστο στην Ελλάδα. Σε περίπου 100.000-120.000 υπολογίζονται οι ανήλικοι που αναγκάζονται να εργαστούν. Όλα αυτά την ώρα που το 31,5% των παιδιών κάτω των 18 ετών βρίσκονται αντιμέτωπα με τον κίνδυνο της φτώχειας ή του κοινωνικού αποκλεισμού, ενώ 30-40.000 ανήλικοι εγκαταλείπουν κάθε χρόνο το σχολείο, πριν την ολοκλήρωση της υποχρεωτικής εκπαίδευσης, προκειμένου να βγουν στο μεροκάματο.
Την ίδια στιγμή που εκατομμύρια παιδικές ψυχές σε όλον τον κόσμο χάνουν την αθωότητά τους στα σύγχρονα κάτεργα του καπιταλισμού, μια σειρά μονοπωλιακοί όμιλοι επωφελούνται (και) από την παιδική εργασία κερδίζοντας δισεκατομμύρια. Για παράδειγμα, ενώ εκατοντάδες μικροί είλλωτες χάνουν τα νιάτα τους – ενίοτε και την ίδια τους τη ζωή – σε λασπωμένα ορυχεία, οι κολοσσοί των σύγχρονων τεχνολογιών θησαυρίζουν. Χαρακτηριστική η περίπτωση της πολυεθνικής Apple η οποία το 2021, παρά την πανδημία, σημείωσε κέρδη-ρεκόρ ύψους 378 δισεκατομμυρίων δολαρίων. Το ίδιο ισχύει και για άλλα μονοπώλια όπως οι Tesla, HP, Dell, Huawei, Samsung, Microsoft, Sony, Vodafone, Daimler, κλπ.
Τα παραπάνω αποτελούν υπενθύμιση ότι η παιδική εργασία είναι φαινόμενο βαθιά ριζωμένο στο καπιταλιστικό σύστημα. Ταυτόχρονα, μας υπενθυμίζει ότι, παρά τις όποιες αδυναμίες του, ο σοσιαλισμός που γνωρίσαμε τον 20ο αιώνα εξασφάλιζε σε κάθε παιδί, από τη γέννησή του ακόμα, όλα όσα είναι απαραίτητα για την σωστή ανάπτυξη του: από τους κρατικούς βρεφονηπιακούς σταθμούς μέχρι την δημόσια υποχρεωτική εκπαίδευση και τη δωρεάν παροχή υπηρεσιών υγείας, πολιτισμού, αθλητισμοί, διακοπών, υπό την ευθύνη του σοσιαλιστικού κράτους. Σε πλήρη αντίθεση με τον καπιταλισμό, η παιδική εργασία ήταν έννοια άγνωστη στην Σοβιετική Ένωση, όπως άγνωστη συνεχίζει να είναι μέχρι σήμερα στην Κούβα.
Τέλος στην παιδική εργασία και σκλαβιά μπορεί να μπει μόνο με την οριστική κατάργηση της εκμετάλλευσης ανθρώπου από άνθρωπο. Κάτι που προϋποθέτει αγώνα για την ανατροπή του βάρβαρου καπιταλιστικού συστήματος και την οικοδόμηση μιας νέας κοινωνίας, της σοσιαλιστικής-κομμουνιστικής.