Επιμέλεια Ηρακλής Κακαβάνης //
Ξημερώματα 1ης Σεπτέμβρη 1939, στις 4:45, τα γερμανικά στρατεύματα εισβάλλουν στην Πολωνία. Ξεκινά ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος.
«Την 1η του Σεπτέμβρη 1939 η Γερμανία δημιούργησε μια προβοκάτσια και εισέβαλε στην Πολωνία! Και οι ΗΠΑ; Κήρυξαν στάση «ουδετερότητας»!! Και οι Αγγλογάλλοι; «Κήρυξαν» τον πόλεμο κατά της Γερμανίας, αλλά δεν τον έκαναν και στην πράξη!!! («παράξενος» πόλεμος»)… Επί περίπου ένα χρόνο τον είχαν κηρυγμένο, δίχως να τον διεξάγουν…
Και η κυβέρνηση της Πολωνίας; Αυτή διαπραγματευόταν με τον Χίτλερ, έτοιμη και πρόθυμη να κτυπήσει μαζί του τη Σοβιετική Ενωση! Η συμφωνία χάλασε στο θέμα του Γκντανσκ, που ο Χίτλερ ζητούσε να προσαρτήσει, και στο «διάδρομο» στην Πομερανία. Τότε η αστική τάξη της Πολωνίας, για να προστατευθεί από τη Γερμανία άρχισε να κάνει «Σύμφωνα» με τους Αγγλογάλλους, ενώ αρνήθηκε να κάνει «Σύμφωνο» με τη Σοβιετική Ενωση, όπως της ζητούσε, για κοινή πάλη κατά της χιτλερικής επιδρομής. Και τελικά την έπαθε τόσο από τους Γερμανούς, όσο και από τους Αγγλογάλλους…» (Μάκης Μαΐλης «Ριζοσπάστης»)
Λίγο μετά την έναρξη του Πολέμου έγραψε το ποίημα «1-9-1939» βλέποντας ότι το σύννεφο του πολέμου «πάει να γίνει πεπρωμένο μας!».
1-9-1939
Αθώα παιδιά της Παναγίας
που μας κοιτάζει κι απ’ το πρόσωπο της ταπεινότερης μητέρας
που δεν θα ξαναδείτε πια να λάμπει ο ήλιος πάνω σας,
να πέφτουν απ’ τον ουρανό οι διάττοντες, να τινάζουν
τα πουλιά τ’ άνθη της μηλιάς, παρακαλέστε τη μητέρα σας,
προσευχηθείτε να περάσει αυτό το σύννεφο
που πάει να γίνει πεπρωμένο μας!
Ας σκύψουμε στη γη τα πλατιά μέτωπα,
να περισώσουμε τις μέρες μας και την τιμή του Θεού.
Ας σκάψουμε τα χωράφια μας.
Προλάβετε το μάταιο τούτο έργο.
Δεσπόσετε στην κατάρα σας.
Προσευχηθείτε να περάσει αυτό το σύννεφο
που πάει να γίνει πεπρωμένο μας.
(Νικηφόρος Βρεττάκος «Το μεσουράνημα της φωτιάς», 1940)