Ξεφυλ(λ)ίζοντας \ Κώστας Βάρναλης: Η Γυναίκα _ 1
Πόσες φορές σε κάλεσα κι όχι για μένα, Θε μου! Λείπεις από τον τρίσβαθο ουρανό και μέσαθέ μου. Του Τέκνου σου που δέχτηκες το γαίμα να σε βάψει, ποιά σου βουλή στο λάκκο αυτό σωρό μάς έχει θάψει;
5 Κρίμα δικό μας ή βουλή δικιά σου, τί μας μέλει! Ελέησε και γρηγόρεψε του καθενού τα τέλη. Ω γυναικούλες, που ποτές δεν είδε μάτι ξένο, στήθη βγαλτά κι ώς την κοιλιά φουστάνι ανασυρμένο!
Ο πεσημός σου είναι πολύς, όσο πολλοί ’ναι οι πόνοι, 10 πικρή ψυχή, που όσο βυθάς, τόσο η ντροπή στομώνει! Ω δίχως δάκρυ κλάηματα και δίχως βόγκο αγκούσα! Για της ζωής την ξαγορά τί να δεχτώ μπορούσα!
Δεν το ’ξερα τόσο πολλοί κι αργοί οι θανάτοι να ’ναι!
Οι πεθαμένοι αποβραδίς για νέα θανή ξυπνάνε! 15 Δεν είναι οι πόνοι, που πονώ, κι η πείνα, που με κόβει, εσάς φοβάμαι, της νυχτός μεγαλωμένοι φόβοι! Ώς με το νώμο ξύλιασε το χέρι, που σε σφίγγει, παιδάκι μου, με τ’ ανοιχτό, καθώς πουλιού, λαρύγγι. Και συ σιωπάς μες στην κοιλιά, σπόρε, που όλο σκιρτούσες. 20 Ω δίχως δάκρυ κλάηματα και δίχως βόγκο αγκούσες!
2_II Φτερούγας άξαφνης συρμένε αθέρα στο κορμί μου, ερωτικό ανατρίχιασμα, ποιός σ’ έχει στείλει; Κοίμου, πικρή ψυχή, σαν άλλοτες, και στ’ όνειρό σου ιδές τα τα περασμένα στην παλιά, καλοσυνάτη ζέστα! 25 Κρεβάτι εσύ, όπου γνώρισα το μέγα σκίρτημα, άξο της Άγιας Τράπεζας μικρή αδερφή να σε φωνάξω· πάτωμα με νωπό φουσκί και μ’ άχερα στρωμένο, προσηλιακό παράθυρο με τζάμι ραγισμένο· στο παραγώνι κρεμαστή φασκομηλιά απ’ το δάσο κι έτοιμη ευωδερή φακή, για να την κατεβάσω.
Και να σε βλέπω να γυρνάς, καλέ μου, απ’ το χωράφι, μπροστά σου βόδια κόκκινα, πίσω ουρανός χρυσάφι. Στη σιδερήν αγκάλη σου, γεμάτη νότια κρύα, να γεύομαι σκλάβα πιστή την άγια ελευτερία.
3 Κι όπως χορεύεις αψηλά στα μπράτσα σου τ’ αγόρι να βλέπεσαι περήφανος στο γελαστό του θώρι. Ούτε περσότερη χαρά κι ούτε πιο λίγον πόνο, άλλο δεν ελαχτάρησα, φωλιά μου, εσένα μόνο. Άκου τον ξάστερο ουρανό, πώς οι καμπάνες σειούνε. 40 Όπου καρδιά, χαρμόσυνες λαχτάρες απαντούνε. Ανάστασ’ είναι σήμερα. Παιδιά, γυναίκες, γέροι κόκκινο αβγό στην τσέπη τους, χρυσό κερί στο χέρι. Όσ’ άστρα ’ναι στον ουρανό, τόσα στον κάμπο κρίνα. Όλ’ έχουνε στην καθαρή ψυχήν Απρίλη μήνα. 45 Της εκκλησιάς φουντώσανε δάφνη πολλήν οι στύλοι. Ειρήνη! ειρήνη! φιληθείτε οχτροί μαζί και φίλοι.
……………………………..
Στον ουρανό σου κρούσταλλο, με ποιόνε να ’σαι, Θε μου; Ο σκοτωμένος σε πονά, ο φονιάς σ’ ευφραίνει; Πε μου!
Θέματα Παιδείας: Ειδικό τεύχος αφιερωμένο στον Κώστα Βάρναλη
ΘΠ 41-42 _
Μια ολοκληρωμένη εικόνα για το έργο και την προσωπικότητα του ποιητή
(Επιμέλεια: Ρίτα Νικολαΐδου. Κείμενα των: Έλλης Αλεξίου, Χρίστου Αλεξίου, Μαρίας Αντωνοπούλου, Μάρκου Αυγέρη, Ζωής Βαλάση, Γιώργου Βαλέτα, Ελένης Βοΐσκου, Δημήτρη Γληνού Ασημάκη Γιαλαμά, Εύας Γιαννούκου, Μιχάλη Γεωργίου, Αριστούλας Ελληνούδη, Βασίλη Εφραιμίδη,Γιώργου Ηρακλέους, Ηρακλή Κακαβάνη, Νίκου Καραντηνού, Άντας Κατσίκη – Γκίβαλου, Ερατοσθένη Καψωμένου, Γιώργου Κεντρωτή, Φάνη Κλεάνθη, Τάκη Κόντου, Νίκου Κυτόπουλου, Δημήτρη Κωστούλα, Γιωργίας Λαδογιάννη, Παναγή Λεκατσά, Γιώργου Μηλιώνη, Δώρας Μόσχου,Γιάννη Μότσιου, Γιώτη Νικολαΐδη, Αΐντας Παλημέρη, Θωμά Παπαγεωργίου, Μπάμπη Παπαδόπουλου, Δημήτρη Πατίλα, Μαρίας Πεσκετζή, Βάσως Πετροπούλου, Γεράσιμου Πολλάτου, Βασίλη Ρώτα, Σπύρου Τουλιάτου, Γεράσιμου Χολέβα. Περιλαμβάνονται τα θυμήματα εξορίας του Κώστα Βάρναλη και τα άρθρα του Μ.Μ. Παπαϊωάννου για τον Κώστα Βάρναλη).
Προϊόν της πολύχρονης έρευνας και ενασχόλησης του δημοσιογράφου Ηρακλή Κακαβάνη με την Βαρναλική ποιητική έρχεται να φωτίσει μια όχι και τόσο γνωστή πτυχή του έργου του μεγάλου ποιητή, του κομμουνιστή δασκάλου και παιδαγωγού. Προσφέρει με το θησαυρό αυτό νέο υλικό στη φιλολογική έρευνα για τη σφαιρική μελέτη και αποτίμηση του έργου του.
_Κώστας Βάρναλης
“Αϊ-Στράτης: Θυμήματα εξορίας”
εκδ. Καστανιώτης: Ο Κ. Βάρναλης περιγράφει όσα έζησε μαζί με τους συνεξόριστους συντρόφους του, καθ’ οδόν προς τον Αϊ – Στράτη και κατά την παραμονή τους στο «νησί των ονείρων μας»