Δευτέρα 26 Φεβρουάριου 2024 στις 19.00
Κέντρο Νεότητας Δήμου Χαλανδρίου – Δαναΐδων & Αντιγόνης
Ομιλητές:
Γιάννης Γεωργάκης, αθλητικογράφος – συγγραφέας
Νάσος Μπράτσος, δημοσιογράφος – συγγραφέας
ΓρήγορηςΛαμπράκης, πρόεδρος του ιδρύματος «Γρηγόρης Λαμπράκης»
Συντονιστής: Νίκος Μάλλιαρης, παλαίμαχος ποδοσφαιριστής
Είναι τουλάχιστον αστείο να παρουσιάζεται ως αιτία του αποτυχημένου πραξικοπήματος στη Νότια Κορέα μια …τσάντα. Τα ΜΜΕ στη χώρα μας υιοθέτησαν σχεδόν αυτόματα τις παραπολιτικές…
Ποδοσφαιριστές θύματα του πολέμου: Αναφέρουμε ενδεικτικά κάποιους ποδοσφαιριστές κορυφαίων ομάδων (ΠΑΟΚ, ΑΕΚ και Παναθηναϊκού), σκοτώθηκαν στον πόλεμο.
- Ο Νίκος Σωτηριάδης, γεννήθηκε στα Μουδανιά της Μ. Ασίας το 1908. Μετά τη μικρασιατική ιμπεριαλιστική εκστρατεία και καταστροφή, εγκαταστάθηκε στη Θεσσαλονίκη και ξεκίνησε να παίζει ποδόσφαιρο στον Λευκό Αστέρα. Το 1932, πήγε στον ΠΑΟΚ όπου αγωνίστηκε ως τερματοφύλακας με μεγάλη επιτυχία _ήταν μάλιστα ο πρώτος ποδοσφαιριστής του “Δικέφαλου του Βορρά” που φόρεσε τη φανέλα με το εθνόσημο (20_Φεβ_1938), στον αγώνα με την Παλαιστίνη (1-0 υπέρ της Εθνικής μας). Με την κήρυξη του πολέμου του 1940, υπηρέτησε ως Λοχίας και στις 28_Ιαν_1941, γαζώθηκε στο στήθος από σφαίρες πολυβόλου, στην προσπάθεια κατάληψης υψώματος στην Κλεισούρα.
- Ο Γιώργος Βατίκης, γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη το 1918. Από το 1935, ξεκίνησε την ποδοσφαιρική του καριέρα στον ΠΑΟΚ, αγωνιζόμενος ως αριστερός μπακ (οπισθοφύλακας που λένε οι παλαιότεροι). Ήταν εξαιρετικός ποδοσφαιριστής και το μέλλον του διαγραφόταν λαμπρό. Λίγες μέρες πριν την κήρυξη του πολέμου, είχε ολοκληρώσει την εκπαίδευση του ως έφεδρος στη Σύρο και βρέθηκε αμέσως στην πρώτη γραμμή. Στις 17-Νοε-1940, εντολή να καταλάβουν το ύψωμα 1878_η διαταγή του Επιτελείου ξεκάθαρη, για να μπορέσει ο Ελληνικός Στρατός να μπει στην Κορυτσά. Ο Βατίκης με 10 πυροβολητές, καταφέρνει να φτάσει στην κορυφή του 1878. Οι Ιταλοί όμως δεν το βάζουν κάτω. Χτυπάνε αλύπητα …ο ένας μετά τον άλλον, οι γενναίοι πυροβολητές, πέφτουν νεκροί. Τελευταίος σκοτώθηκαν ο Βατίκης, που μαχόταν βαριά λαβωμένος. Λίγο αργότερα ήρθαν οι ενισχύσεις, με επικεφαλής τον Ανθυπολοχαγό Κων/νο Κολόμβα. Για τον Βατίκη και τους άλλους ήρωες, ήταν αργά. Ωστόσο, με τη θυσία τους άνοιξαν τον δρόμο για την κατάληψη της Κορυτσάς. Μετά θάνατον, ο Βατίκης προήχθη σε Ανθυπολοχαγό και του απονεμήθηκε Αργυρούν Αριστείο Ανδρείας και Δίπλωμα Ευγνωμοσύνης της Πατρίδας.
Δημήτρης (Μίμης) Πιερράκος: γεννήθηκε το 1909 στο Γύθειο και το 1912 η οικογένεια του εγκαταστάθηκε στην Αθήνα. Άρχισε να αγωνίζεται ως ποδοσφαιριστής στην Ένωση Αμπελοκήπων και το 1926, πήρε μεταγραφή για τον Παναθηναϊκό. Μετά από δύο χρόνια, καθιερώθηκε στους “πράσινους”, όπου αγωνιζόταν ως επιθετικός και είχε ιδιαίτερη ευχέρεια στο σκοράρισμα. Ήταν 4 φορές διεθνής με την Εθνική Ομάδα, με την οποία πέτυχε και ένα τέρμα. Μετά την κήρυξη του πολέμου το 1940, επιστρατεύτηκε και υπηρέτησε στο μέτωπο ως ασυρματιστής.
18-Νο-1940, βρισκόταν στη Διποταμιά. Εκεί συνέλαβε αιχμάλωτο ένα Ιταλό αεροπόρο που είχε πέσει με αλεξίπτωτο. Λίγο αργότερα, η μονάδα του άρχισε να δέχεται πυρά από τους Ιταλούς. Ο Πιερράκος έγραφε ένα γράμμα στον αδελφό του και δεν καλύφθηκε έγκαιρα. Έτσι χτυπήθηκε από θραύσματα μιας ιταλικής οβίδας και σκοτώθηκε.Τάφηκε μαζί με άλλους Έλληνες στρατιώτες σε αλβανικό νεκροταφείο.
Λύσσα κακιά … ΠΑΕ ΑΕΚ: “Δεν έχουμε καμία σχέση με την εκδήλωση για τον Σπύρο Κοντούλη και το ΚΚΕ”…
- Ο Σπύρος Κοντούλης, γεννήθηκε το 1915 στον Πειραιά. Ξεκίνησε την καριέρα του από την Άμυνα Πειραιά και το 1935, μεταγράφηκε στην ΑΕΚ. Ήταν ένας από τους καλύτερους μπαλαδόρους της εποχής. Τρεις φορές αγωνίστηκε με τα χρώματα της Εθνικής Ελλάδος. Πήρε μέρος στον ελληνοϊταλικό πόλεμο όπου τραυματίστηκε στο πόδι. Η μοίρα όμως του έπαιξε άσχημο παιχνίδι. Τον Απρίλιο του 1944, συνελήφθη από κατοχικές δυνάμεις στη Νίκαια, όπου είχε πάει για να του φροντίσει η μητέρα του ένα τραύμα από ποδοσφαιρικό αγώνα. Μεταφέρθηκε στο στρατόπεδο Χαϊδαρίου όπου συνάντησε τον αδελφό του του Βασίλη, που εκτελέστηκε αργότερα και τον συμπαίκτη του στην ΑΕΚ Κώστα Χριστοδούλου, που αν και βασανίστηκε φρικτά, κατόρθωσε να επιζήσει. Τον Ιούνιο του 1944, ενώ μεταφερόταν από τους Γερμανούς με καμιόνι από το Χαϊδάρι στο Σκοπευτήριο της Καισαριανής για να εκτελεστεί, ο Κοντούλης πήδηξε από το όχημα και άρχισε να τρέχει. Δυστυχώς, δεν πρόλαβε να πάει μακριά. Μια ριπή από αυτόματο, κοντά στο Μετς, του αφαίρεσε τη ζωή.
- Στο Πόγραδετς, τραυματίστηκε σοβαρά ο ποδοσφαιριστής της ΑΕΚ Κώστας Βαλαβάνης, από όλμο που έσκασε μπροστά του. Το ίδιο συνέβη και στον δρομέα Καψοκέφαλο. Στο Τεπελένι, πληγώθηκε βαριά στο πόδι ο σπουδαίος ποδοσφαιριστής της ΑΕΚ και μετέπειτα του
Δεν υπήρχε αθλητικός σύλλογος της εποχής χωρίς μαχητές της Εθνικής Αντίστασης. Είναι ο φόρος που πληρώνεται με νεανικές ψυχές σε κάθε πόλεμο. Ο Ολυμπιακός Βόλου έχασε τους Μαλαβέτα, Σωτηρίου, Μαυρατζούλη, η Κέρκυρα τον Κάνταρο, η Θήβα τους Αφράτη, Καθενιώτη, Παπαδημητρίου, η Προποντίδα τους Μπουρνοβαλή, Βερνέζο, ο Παναιτωλικός τους Καμζέλη, Αλεξά, ο Ηρακλής τον Χατζητσίρο και αργότερα τον σαμποτέρ Γιώργη Ιβανόφ.
Η αντίσταση στο φασισμό-ναζισμό, βρήκε στο πεδίο της μάχης και πολλούς Έλληνες αθλητές εκείνης της εποχής. Ο αθλητισμός δεν θα μπορούσε να μείνει αμέτοχος και άπραγος. Φυσικά, οι αθλητές ήταν σαν όλους τους άλλους, δεν διέφεραν σε τίποτα, ούτε είχαν κανένα ιδιαίτερο προνόμιο, όπως πιθανότατα συμβαίνει σήμερα που είναι τελείως άλλα τα δεδομένα. Ο αθλητισμός βγήκε μπροστά, βοήθησε όσους υπέφεραν και παρέμεινε αναπόσπαστο κομμάτι του έπους του ’40 και της ΕΑΜικής Εθνικής Αντίστασης, παρά την φτώχεια, την πείνα και την εξαθλίωση που υπήρχε.
Η Ένωση Ελλήνων Αθλητών δημιουργήθηκε στα πρώτα χρόνια της κατοχής. Αρκετά μέλη της εκτελέστηκαν από τους Γερμανούς για την αντιστασιακή τους δράση, όπως αυτοί που αναφέραμε παραπάνω. Η ΕΕΑ επανιδρύθηκε ουσιαστικά το 1942 και οι αθλητές του στίβου είχαν τον πρώτο λόγο, γι’ αυτό και αρχικά έγινε γνωστή με την επωνυμία “Στίβος”. Ο Γρηγόρης Λαμπράκης, ο Ρένος Φραγκούδης (πρώτος πρόεδρός της), ο Γιάννης Σκιαδάς και άλλοι όπως οι Καραγιώργης, Μισαηλίδης, Θάνος και Φραγκούδης πρωτοστάτησαν στην δράση της.
Ο Βαλκανιονίκης Γιάννης Σκιαδάς, δρομέας και μαχητής στην Αλβανία, ήταν εκδότης της εφημερίδας “Αθλητικά Νέα”, που υποστηριζόταν από την Ένωση των Αθλητών, ενώ ο Λαμπράκης, Βαλκανιονίκης και ρέκορντμαν στο άλμα εις μήκος και στα 100 μέτρα, στην διάρκεια της κατοχής διοργάνωνε αγώνες με άλλους συναθλητές του, με τα έσοδα να πηγαίνουν σε διοργάνωση λαϊκών συσσιτίων. Κάποιοι αθλητές, έδιναν ακόμη και το γάλα που έπιναν σε μικρά παιδιά, όταν έφευγαν από προπόνηση στο Παναθηναϊκό Στάδιο.
Η ΕΕΑ, έδινε αγώνες για εράνους και η δράση της περιελάμβανε ακόμα συσσίτια, υγειονομική περίθαλψη και παρακολούθηση. Μάλιστα, ενισχύθηκε με ποδηλάτες, πυγμάχους, μπασκετικούς και παλαιστές και ο ρόλος της έγινε ακόμα μεγαλύτερος το δεύτερο μισό του 1942, όταν μπήκε και το ποδόσφαιρο. Τον επόμενο χρόνο, είχε αποκτήσει πλέον μεγάλη δύναμη, οι αγώνες της είχαν μεγάλη απήχηση και άρχισε η κόντρα με την ΕΠΟ, που έβλεπε πλέον πως περνούσε σε δεύτερη μοίρα. Η μεγάλη κόντρα υπήρξε, όταν η ΕΕΑ ανέλαβε τον Μάιο του 1943 να διοργανώσει το Κατοχικό Πρωτάθλημα, κάτι που δεν άρεσε καθόλου στην Ομοσπονδία..
Η αντίσταση της Λεωφόρου Αλεξάνδρας
Ήταν φθινόπωρο του 1942 και ένας αγώνας που δεν διεξήχθη ποτέ, έμελλε να αποτελέσει μια κίνηση αντίστασης απέναντι στους Γερμανούς κατακτητές, Η Ένωση Ελλήνων Αθλητών είχε κανονίσει να αγωνιστούν στη Λεωφόρο Αλεξάνδρας ο Παναθηναϊκός με την ΑΕΚ και μέρος των εισπράξεων θα πήγαινε στους φυματικούς του “Σωτηρία”. Το γήπεδο μάζεψε 15.000 φιλάθλους γι’ αυτό το ματς, ενώ πολλοί έμειναν απέξω. Εντέλει, το παιχνίδι δεν έγινε ποτέ, διότι ορίστηκε Αυστριακός κατοχικός αξιωματικός για να το διευθύνει και οι παίκτες αρνήθηκαν να παίξουν, διότι όπως εξήγησαν και στον κόσμο, θα ήταν σα να έσκυβαν το κεφάλι στον κατακτητή. Πολλοί ήταν αυτοί που μπήκαν στο γήπεδο, έσπασαν τα δοκάρια, κατέστρεψαν τις ξύλινες εξέδρες και τον αγωνιστικό χώρο, για να ακολουθήσει αντιφασιστική διαδήλωση που έφτασε μέχρι την Ομόνοια, με τις γερμανικές δυνάμεις να επεμβαίνουν για να τις διαλύσουν. “Την προσεχή Κυριακή μέγας ποδοσφαιρικός αγών Παναθηναϊκού – Αγγλικής Αεροπορίας. Ζήτω η Ελευθερία”. έγραφε η ανακοίνωση που διάβαζαν και οι φυλακισμένοι από απέναντι…
Μεγάλος μαχητής, ήταν και ο Γεώργιος Σαϊνόβιτς-Ιβάνωφ (γενν. στη Βαρσοβία το 1911 και στη Θεσσαλονίκη πήγε το 1926 _Πολωνή μητέρα. Έλληνας πατέρας). Ως αθλητής του Ηρακλή, πήρε νίκες τόσο στους εσωτερικούς όσο και σε διεθνείς αθλητικούς κολυμβητικούς αγώνες και το όνομα του έγινε γνωστό στο Πανελλήνιο. Θεωρείται μεγάλος σαμποτέρ (γυρίστηκε και ταινία). Στις 18-Δεκ-1941, ύστερα από προδοσία, συνελήφθη από τους ναζί, αλλά κατάφερε να αποδράσει, παριστάνοντας τον τρελό. Τότε, οδηγήθηκε στο “Αιγινήτειο” για παρακολούθηση απ όπου φυγαδεύτηκε, ενώ οι Γερμανοί έδιναν 500.000 δραχμές σε όποιον τον έβρισκε και τον παρέδιδε. Αφού προκάλεσε πολλά δεινά στον κατακτητή, τελικά πιάστηκε ύστερα από την προδοσία (κάποιου καταδότη Παντελή Λαμπρινόπουλου, ο οποίος εισέπραξε 2.000.000 δραχμές) _μαζί του ήταν και άλλοι, οι οποίοι πιάστηκαν, ανάμεσά τους και ο Μιχάλης Παπάζογλου, ο οποίος ήταν εμπνευστής του σήματος του Παναθηναϊκού, αλλά συνάμα παίκτης και παράγοντας του συλλόγου. Εκτελέστηκε τελικά όταν οδηγούμενος μαζί με τους υπόλοιπους στην μαρτυρική Καισαριανή, προσπάθησε να αποδράσει. Οι Γερμανοί τον πυροβόλησαν και τον τραυμάτισαν στον ώμο, για να φύγει τελικά από την ζωή με το κεφάλι όρθιο και δίχως να έχει σκύψει ποτέ το κεφάλι. Για τους Πολωνούς είναι εθνικός ήρωας, υπάρχουν ανδριάντες προς τιμήν του, όπως βέβαια υπάρχει ανδριάντας και στην οδό Λαγκαδά στην Θεσσαλονίκη. Μάλιστα, από το 1953 διοργανώνονται κολυμβητικοί αγώνες, τα “Ιβανώφεια”, ενώ ο Ηρακλής έχει δώσει προς τιμήν του το όνομά του στο κλειστό του μπάσκετ, το “Ιβανώφειο”.
Η δράση του θρυλικού κομμουνιστή Νίκου Γόδα
Στις 27-Οκτ-1940, οι περισσότεροι παίκτες του Ολυμπιακού πήγαν στην Πάτρα για να παίξουν με τη μικτή Πειραιά εναντίον της μικτής Πάτρας, για το πρωτάθλημα πόλεων. Τελικά δεν πρόλαβαν όχι μόνο να παίξουν αλλά ούτε καν να γυρίσουν στο σπίτι τους, αφού ξεκίνησε ο πόλεμος. Μάλιστα και από την οικογένεια του Ολυμπιακού χάθηκαν παίκτες σε εκείνα τα δύσκολα χρόνια και αργότερα στον ηρωικό Δεκέμβρη.
Ο Στέλιος Αναματέρος στη μάχη των Εξαρχείων το Δεκέμβριο του 1944 και ο Νίκος Γόδας _αναφερθήκαμε ήδη, ο οποίος αποτελεί μια από τις πιο εμβληματικές μορφές. Αγωνιστής της Εθνικής Αντίστασης κατά των Γερμανών κατακτητών και λοχαγός του ΕΛΑΣ, κομμουνιστής, που εκτελέστηκε στο Λαζαρέτο της Κέρκυρας στις 19-Νοε-1948 στην διάρκεια του αγώνα των αλύγιστων της ταξικής πάλης. Από τους μεγαλύτερους μαχητές, είχε πάρει μέρος σε όλες τις σημαντικές μάχες εκείνης της εποχής, ενώ λέγεται ότι από τα πυροβολεία στο όρος Αιγάλεω είχε καταφέρει να καταρρίψει ένα γερμανικό αεροπλάνο. Ο φίλος του, Σταμάτης Σκούρτης, υποστηρίζει στο βιβλίο του πως η διοίκηση του Ολυμπιακού δεν βοήθησε όσο μπορούσε τον Γόδα για να τον βγάλει από τη φυλακή _κομμουνιστής ων, την περίοδο της Κατοχής, όπως είχε κάνει η ΑΕΚ για πολλούς παίκτες της.
Φυσικά δεν ήταν οι μόνοι ..δεν ήταν το ποδόσφαιρο που είχε απαραίτητα την πρωτοκαθεδρία απλά η ιστορία ασχολείται με τους επώνυμους. Ενδεικτικά, ο Κώστας Τριανταφυλλίδης υπήρξε αθλητής στίβου στον Ορφέα Ξάνθης στα 400 και 800 μέτρα. Γιατρός στο επάγγελμα και σκοτώθηκε σε ορεινό χειρουργείο την ώρα που χειρουργούσε. Κολυμβητής του Πανελληνίου Γ.Σ. υπήρξε ο Ιωάννης Κατροδαύλης ή Καμάρας, ο οποίος σκοτώθηκε στο Καλπάκι, ορειβάτης-χιονοδρομέας (μέρος της μεγάλης μάχης της 15ης Απρ–1941 στην Κορησό). ο Ιωάννης Παπαρόδου, παλαιστής ο Α. Βαρθολομαίος, τένις έπαιζε ο Γ. Σιφναίος, γυμναστής ο Στ. Ντινόπουλος, πυγμάχος ο Βενιέρης, οπλομάχος ο Φαβιέρος Κωνσταντινίδης. Μικρές και μεγάλες ιστορίες που συνοδεύουν την κάθε περίπτωση ξεχωριστά, ενώ η λίστα είναι πολύ μεγαλύτερη.
Εκτός από τους νεκρούς και πολλοί τραυματίες. Ο Υποφάντης, ποδοσφαιριστής του Παναθηναϊκού και φίλος του Πιερράκου, με εννιά παρουσίες στην Εθνική, έχασε το πόδι του. Ο Νικόλας Μουρίκης, τερματοφύλακας του Αθηναϊκού, οδηγήθηκε στο εκτελεστικό απόσπασμα στα Φάρσαλα, ωστόσο την ώρα της χαριστικής βολής η σφαίρα μπήκε από το ένα μάγουλο, βγήκε από το άλλο και επιβίωσε. Ο τερματοφύλακας του Εθνικού, Μακράκης, τραυματίστηκε σοβαρά στο χέρι και στο πόδι, ο ποδηλάτης του Πανιώνιου, Δημήτρης Καπλάνογλου τραυματίστηκε στη Κλεισούρα στο κεφάλι και στο χέρι. Διοικητής του ήταν ο ακοντιστής του Ολυμπιακού Βόλου, Ευστράτιος Ζυργάνος, ο οποίος τραυματίστηκε κι αυτός λίγες μέρες αργότερα, στα τέλη Νοεμβρίου του ’40. Ο πυγμάχος Ν. Κόκκινος τραυματίστηκε στην Κλεισούρα στο χέρι και λίγο αργότερα σε βομβαρδισμό και στο πόδι. Ο Κ. Βαβάνης, ποδοσφαιριστής της ΑΕΚ τραυματίστηκε στο Πόγραδετς από όλμο που έσκασε μπροστά του, όπως και ο δρομέας Καψοκέφαλος. Και εδώ η λίστα είναι τεράστια και τα παραδείγματα αναρίθμητα, δείγμα του πόσο πολύ συνέβαλαν οι άνθρωποι του αθλητισμού στον πόλεμο απέναντι στον ιταλικογερμανικό φασισμό ναζισμό
Η Κατοχή βέβαια δεν αφορούσε μονάχα την Αθήνα ή την Θεσσαλονίκη, αλλά ολόκληρη την Ελλάδα. Επειδή όμως μιλάμε για αθλητισμό, αναφέρουμε την περίπτωση της Καλαμάτας. Ο πόλεμος ήταν εν πολλοίς η αιτία για να υπάρξει και το ποδόσφαιρο. Οι Γερμανοί νικούσαν συνέχεια τους Ιταλούς και έτσι αποφάσισαν να κοντραριστούν με μια μεικτή ομάδα της περιοχής. Οι Καλαματιανοί νίκησαν με πρωταγωνιστές τους αδελφούς Αλησμόνη, με τον κόσμο να είναι κρεμασμένος σε δέντρα και λόφους για να δει το ματς, διότι δεν υπήρχαν ουσιαστικά κερκίδες. Ο διοικητής των Γερμανών ήταν έξαλλος και όρισε αμέσως την ρεβάνς, που έληξε με 3-2 υπέρ των Γερμανών. Μια… μικρή λεπτομέρεια είναι ότι πίσω από το ένα τέρμα βρισκόταν ένα μυδραλιοβόλο, που αποτελούσε και το μήνυμα για το τι θα επακολουθούσε για τους Μεσσήνιους, αν έκαναν το “λάθος” να νικήσουν για δεύτερη φορά.
